Maand: september 2022

In de socialistische krant Vrije Volk van zaterdag 18 april 1953 staat een merkwaardig artikel, bedoeld voor de lezers van de Meerpost, die in die tijd ook in Betondorp wordt verspreid. We nemen het artikel, dat treffend de koude-oorslogssfeer tussen socialisten en communisten in die tijd belicht voor de aardigheid even helemaal over.

Volkshulpcomité bezig in Betondorp

In het in Watergraafsmeer verspreide buurtblad de Meerpost komt een door “het bestuur van het Volkscomité in Betondorp” ondertekende oproep voor, waarin W.M. Sinke, secretaris, en M. Klok, penningmeester opwekken het comité te steunen, omdat het besloten heeft het dorpje Serooskerke op Schouwen te adopteren en er schoonmaakartikelen heen te zenden. Men heeft zich daartoe in verbinding gesteld met het “Landelijk Volkshulpcomité”

Welnu, het Landelijk Volkshulpcomité is een communistische onderneming.

Wanneer dus, zoals het stuk in de Meerpost vermeldt, “binnenkort zich diverse personen bij u vervoegen om uw bijdrage in ontvangst te nemen,” dan weet men, als men geeft, aan wie men het doet en voor wie men propaganda maakt. Al staat dat er dan in de Meerpost niet bij!

Heel Amsterdam is op dat moment bezig geld in te zamelen voor de slachtoffers van de Watersnoodramp. Behalve de CPN is dat in Betondorp bijvoorbeeld de Zangvereniging Oost, die in het Meerhuis een gratis benefietconcert geeft voor de slachtoffers. Heel bijzonder is de actie van de Watergraafsmeerschool op het Huismanshof 11-13. De kinderen van de school hebben besloten van de zomer twee glaasjes ranja minder te drinken. De zo gewonnen 20 cent per leerling levert een prachtbedrag van 250 gulden op!

De actie hierboven van de P.v.d.A.-krant tegen de C.P.N. kan er ook mee te maken hebben dat C.P.N. Betondorp een van de eerste clubs is die met een geldinzameling beginnen. Zij doen dat al op 2 februari 1953 in het Wijkcentrum Betondorp. Een kwestie van kinnesinne dus…

Mopje uit de jaren dertig:

“De Betondorpers hoeven niet begraven te worden, want ze kunnen dat korte endje wel even lopen.” (Uit: Amsterdam zooals het leeft en werkt, 1933)

“Weidt mijne beeren en koebeesten,” zo spreekt de Ghandi van Betondorp, in plaats van “Weidt mijne schapen”. Chauffeur Frederik van Beerenberg, is 36 jaar, gehuwd, woont in Betondorp en meent dat hij een tweede Christus is, en zijn vrouw Maria. Tevergeefs tracht hij zich bij verschillende paters op de preekstoel te dringen. Ook voelt hij zich gedrongen een offer te brengen. Daarom tracht hij een van zijn jongste kinderen het raam uit te werpen. Dit leidt tot een gedwongen opname in augustus 1934.

Bij opname spreekt Frederik, die een streng Lutherse achtergrond heeft maar in 1918 vanwege zijn huwelijk katholiek geworden is, langzaam en plechtstatig. “Mijn Vader geeft mij dit alles in.” Zijn vrouw meent hij van de duivel verlost te hebben en hij heeft wonderen gedaan. De verdenking van de buren dat hij zijn kind uit het raam wilde werpen ziet hij als ongegrond. Frederiks woord is liefde. Hij is van de Vader en communist, maar niet zoals men dat in Rusland is. En vegetariër. Sinds een week heeft hij met het katholieke geloof gebroken.

Na meerdere gesprekken tekent zich een dramatische geschiedenis af. De vrouw van Frederik Beerenburg kan al lang niet meer tegen diens gedrag en probeert zich enige dagen voor opname van Frederik met haar kind te verdrinken. Nadat zij daarin verhinderd is, tracht ze wat later uit het raam te springen. In de loop van de daaropvolgende nacht krijgt Frederik definitief het inzicht dat hij Christus is en zijn vrouw Maria. In het ochtendgloren dwingt hij zijn vrouw naar de kerk te gaan. Ook zij wordt nu voor een korte tijd in de kliniek opgenomen.

Na enige tijd verdwijnen Frederiks waandenkbeelden en mag hij weer naar huis. Vrijwel direct start hij weer met preken en profeteren. Zijn vrouw hoeft nu niet meer voor hem te knielen. Wel zegent hij haar regelmatig. Werken gaat Frederik niet meer doen. Dat past een profeet niet. Een en ander leidt tot een heropname binnen een week en de maand daarop het vervoer naar een krankzinnigengesticht. Hier verblijft hij enige maanden en weet een definitieve genezing te veinzen.

Thuisgekomen laat Frederik een baard staan, voert met iedereen diepzinnige gesprekken en toont hij zich een bestrijder van het katholicisme. Hij weet enige tijd aan het werk te blijven, maar verliest dat toch weer. Inmiddels ontwikkelt Frederik de gewoonte in Betondorp in zijn ondergoed de straat op te gaan, waarmee hij zich de bijnaam de Ghandi van Betondorp verwerft. De Ghandi van Betondorp trekt nu ook naar de Amsterdamse Dam, om daar in wit ondergoed, omhuld door een wit gewaad, de armoede van het kapitalisme aan de kaak te stellen. Deze laatste actie leidt tot een hernieuwde opname, waarin hij ontkent dat hij zijn baard heeft laten groeien. God heeft zijn baard laten groeien. Hij wil zich niet langer in dienst van de wereld van het Geld stellen, maar hij weigert ook zich in de grote vuilnisbak van Maatschappelijke Steun te worden geworpen. Aansluitend gaat Frederik tot voedselweigering over.

Na enige dagen komt Frederik tot het inzicht dat hij zich onbehoorlijk gedragen heeft. Hij herstart het tot zich nemen van voedsel en belooft plechtig dat hij zijn kinderen weer naar school zal zenden. Zijn vrouw is veel te goed voor hem. Hij heeft alles verkeerd begrepen en betuigt zijn diepe spijt. Aansluitend kan Frederik daarom op 10 december 1936 weer naar huis. Hij weet zich voor zover bekend verder binnen de lijnen van het maatschappelijk betamelijke te houden, in ieder geval tot 1940; het jaar waarin het boek Over de klinische waarde van het begrip degeneratiepsychosen van P.A.F. van der Spek uitkomt en waarin dit verhaal, in sterk uitgebreide vorm, staat te lezen.

Dat voorlopig wat betreft de Ghandi van Betondorp.

Bovenstaande afbeelding is afkomstig uit het prestigieuze boek Nieuwe Bouwkunst in Nederland, uit 1927.

Als opvolger van het tijdschrift Het Betondorp wordt in 1928 het blad Oost verspreid. Ook daar is nog maar één nummer van over voor zover bekend. Ook dit publiceren we hieronder integraal.

In 1925 verschijnt voor de eerste maal een eigen advertentieblad in Betondorp, genaamd Het betondorp. Nieuws- en advertentieblad voor ’t Landbouwkwartier, Het Betondorp, Diemerbrug en Diemen. Officieel orgaan van Amsterdam-Oost en Het Betondorp. Het IISG heeft nog een nummer uit 1926 ter beschikking. Verder lijkt ieder spoor van deze krant verdwenen.

We nemen het blad hieronder volledig over…

Speciaal voor Betondorp verschijnt in november 1970 het eigen Weekblad Betondorp, een uitgave van de Amstellandpers die bijvoorbeeld ook De Nieuwe Diemer uitgeeft. In eerste instantie wordt het blad in een oplage van 5.500 exemplaren huis aan huis verspreid. Het lukte ons tot nu toe niet te achterhalen hoe lang dit weekblad in de lucht is geweest. Het laatste nummer dat het IISG in huis heeft is uit 1995. Misschien heeft iemand nog een oud nummer thuis liggen? Wij houden ons hiervoor van harte aanbevolen…!

Het Weekblad Betondorp zoals dat bij het IISG ligt heeft in ieder geval niets met Betondorp te maken. Het is een advertentieblad gericht op Diemen en Duivendrecht. Er komt geen één advertentie betreffende Betondorp voor en in slechts één artikeltje van een paar regels wordt het dorp genoemd, als meest bejaarden buurt van heel Amsterdam…