Het is in Amsterdam sinds lange tijd gebruikelijk het rioolwater direct op de grachten te lozen. Het grachtenwater wordt via het Lozingskanaal bij de Zeeburgerdijk op dagelijkse basis afgevoerd naar de Zuiderzee en later het IJ, en op die manier ververst. Tot aan de aanleg van Betondorp lozen ook de nieuwere wijken buiten de Singel via een rioleringsstelstel direct op IJ op Zuiderzee.
Met de aanleg van Betondorp komt er verandering in dat systeem van directe lozing, door de aanleg van een reinigingsinrichting. Deze rioolwaterzuivering wordt aangelegd juist aan de andere kant van de Middenweg, tegenover Betondorp. Het rioolstelsel onder de grond wordt dusdanig aangelegd, dat het onder natuurlijk verval langzaam maar zeker naar de reinigingsinrichting loopt. Daar wordt het water naar boven opgepompt en gereinigd. Die reiniging vindt biologisch plaats op zogenaamde oxidatiebedden: een twintig centimeter dikke laag cokes, slakken en ander poreus materiaal, waar het water doorheen geleid wordt. Na deze ‘reiniging’ wordt het overgebleven water geloosd op de poldersloten.
Dit nieuwe systeem wordt Emscher Brunnen genoemd, vandaag de dag ook wel Imhoff-tank, naar de uitvinder Karl Imhoff, die het principe in 1906 ontwikkelde. Zie voor het principe het plaatje hierboven. De naam Emscher Brunnen is afkomstig uit het Duitse Essen, waar het Emschergenossenschaft als een soort waterschap functioneert.
De “Tel.” schrijft: Men zal zich nog wel herinneren, hoe aan het eind van Maart j.l. de taxichauffeur Vos, rijdende met een wagen van den Bond van Wergevers in het taxibedrijf, in de gemeente Diemen door onbekenden werd mishandeld. Een zelfde avontuur heeft de 51-jarige chauffeur Tjepkema van dezelfde maatschappij gehad, een avontuur, dat echter heel wat gunstiger afliep dan dat wat Vos meemaakte.
De chauffeur Tjepkema nu heeft aan de politie van het bureau Linnaeusstraat te Amsterdam, verklaard, dat hij op den eersten Kerstdagavond op de Stadhouderskade werd aangeroepen door twee jongelieden van ongeveer 25-jarigen leeftijd. Dit tweetal moest volgens hun mededeelingen naar Halfweg gereden worden. Dat deed Tjepkema, doch op den Haarlemmerdijk, even voor Halfweg, moest worden gestopt en toen trad een derde persoon den wagen binnen. Hij was ongeveer even oud als de anderen. De mannen lieten den chauffeur keeren en gaven nu order naar Weesp te rijden. De wagen reed den Haarlemmerweg weer terug, ging Amsterdam door en de laatste straat van de stad was de Middenweg. Ter hoogte van het Betondorp tikte een der passagiers aan de voorruit, deed het portier open en verklaarde, dat hij wilde afrekenen. De chauffeur zette zijn meter op betalen, toen hij – naar hij verklaarde – achterover werd getrokken. Een der reizigers had hem bij de schouders gegrepen en achterover getrokken. Op dat oogenblik werd hij bewusteloos. Op welke wijze dat gebeurde, vermocht Tjepkema niet te ontraadselen. Het kan door een bedwelmenden geur geweest zijn, doch ook tengevolge van een slag. Ofschoon de behandeling zeer ruw was, kon geen buil of schram op zijn lichaam ontdekt worden.
Toen het slachtoffer bijkwam, lag hij op het trottoir nabij een boom. De taxi was weg en later kwam de man tot de ontdekking, dat ook zijn portemonnaie verdwenen was. Deze had ongeveer f 15 ingehouden. Later is de verdwenen taxi teruggevonden aan de Oudekerkerlaan nabij Duivendrecht. Geconstateerd werd dat de voorbumper licht beschadigd was. Tjepkema beweert, dat toen hij den wagen reed, die beschadiging er nog niet was. De auto is voorloopig door de politie vastgehouden. Het is echter wel zeer twijfelachtig of zij er sporen op zal aantreffen.
Ofschoon het verhaal van den overval fantastisch is, bestaat er geen reden, om aan de verklaringen van den chauffeur te twijfelen. De politie tracht thans te weten te komen of er lieden zijn, die tegen middernacht een taxi op den Middenweg ter hoogte van Betondorp hebben zien staan. Misschien heeft een of andere bestuurder van buslijn A of van de Gooische Tram den wagen gezien.
De politie heeft, in verband met de mededeeling, dat Tjepkema geruimen tijd aan den kant van den weg heeft gelegen, zijn kleding nagekeken. Hoewel het regenachtig weer is geweest, waren geen moddersporen op de jas te zien. Een signalement kan hij niet opgeven. De chauffeur, die na het gebeurde over hoofdpijn klaagde, heeft zich ziek gemeld.
Onderstaande oude ansichtkaart vonden wij in de Beeldbank van de Gemeente Amsterdam. Het betreft de Middenweg vermoedelijk ergens eind jaren twintig. Links is de opgang naar de Hartsveldse brug te zien.
De aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10 heeft veel voeten in aarde. De bouw van de Ring begint al in 1962 op een deels al bestaand stratenpatroon. Het eerste deel dat wordt opgeleverd is het deel tussen het Bos-en Lommerplein en de Coentunnel. Dit deel wordt met de opening van de Coentunnel op 21 juni 1966 opengesteld voor verkeer. De westelijke ring, gerealiseerd op het tracé Einsteinweg, is in 1975 gereed en de zuidring in 1980. Het oostelijk en noordelijk tracé van de ring A10 hebben heel wat langer nodig gerealiseerd te worden en zullen uiteindelijk pas in 1990 gereed zijn als de Zeeburgertunnel wordt opgeleverd.
Er is zeer veel protest tegen de aanleg van de ring A10 door verschillende actiegroepen. In Amsterdam Oost is dat de actiegroep Wegwezen. Het protest is mede opgeroepen door het optreden van wethouder P.v.d.A.-wethouder Han Lammers. Han Lammers komt van de vernieuwingsbeweging in de PvdA. Nieuw Links en is in eerste instantie van plan zijn huid duur te verkopen in de strijd met de voortschrijding van het kapitalisme. Hij geeft dan ook in november 1972 de Gemeenteraad aan niet zonder meer aan het vervolg van de realisatie van de Ring mee te werken zonder dat er in de Gemeenteraad in het openbaar wordt gedebatteerd. Later zou Lammers de koers omgooien, onder andere voorstander van de nieuwe metrolijn en grootschalige stadsvernieuwing worden en daarmee de links-activistische wereld volledig tegen zich krijgen. Maar in 1972 heeft Lammers nog idealen en Wegwezen biedt zich namens Watergraafsmeer aan als actiegroep die als doelstelling heeft het realiseren van de oostelijke ring tegen te gaan.
Hoofdbrekens voor Han Lammers
Nadat handtekeningenacties en een inval in het Stadhuis weinig effect hebben opgeleverd, blokkeert Wegwezen op zaterdag 2 december 1972 met enige honderden jongeren na een optocht door Betondorp, een grote blokkade van het kruispunt van de Middenweg en de Gooiseweg. Het grootste bezwaar is dat het volkstuinencomplex Rust en Vreugd en een voetbalveldencomplex (TDO, Watergraafsmeer, TOS Actief en Animo, waar veel Betondorpers voetballen) voor de toekomstige snelweg zullen moeten wijken. Daarbij bestaat dat de indruk dat het afronden van de ring A10 de verkeersdruk op de binnenstad niet zal verlichten, maar alleen maar zal doen toenemen. De actie, die een half uur duurt, haalt het landelijke nieuws en wordt besproken in de Volkskrant en het NRC. Bovendien komt Wethouder Lammers naar een openbare bijeenkomst in gebouw Sjaloom en verzekert de aanwezigen dat iedere betrokkene volgens de bestemmingsplanprocedure bezwaren mag inbrengen.
Kinderen laten ballonnen op te Rust en Vreugd
De volgende actie die plaatsvindt is in mei 1973. Samen met leden van volkstuinencomplex Rust en Vreugd aan het eind van de Ooster Ringdijk, waarvan de bejaarde bewoners (het complex heeft 127 tuinders) het aanbod van een nieuw tuinencomplex in de Wijkergouw in Amsterdam Noord hebben gekregen, laat actiegroep Wegwezen, onder leiding van Arie Visser en Henk Kiers, samen met bewoners van Betondorp honderden ballonnen op. Met spandoeken met teksten als ‘Laat je niet kisten’ en ‘Waar een wil is, is geen weg’, trekken de actievoerders van Betondorp naar het reeds deels ontruimde volkstuinencomplex, waar de actiegroep inmiddels tuinen aan het opknappen is. Ook spant de actiegroep een kort geding aan tegen de gemeente, die inmiddels de bestemmingsplanwijziging aan het behandelen is. Grootste bezwaar is dat ondanks het feit dat er nog geen bestemmingsplan gewijzigd is, allerlei voorbereidende maatregelen worden getroffen om het toekomstig gewijzigd bestemmingsplan mogelijk te maken.
De bejaarde bewoners van Betondorp zien verhuizing van het sinds 1931 bestaande volkstuinencomplex naar Amsterdam Noord niet zitten. Een verontwaardigde bewoner meldt in De Tijd: “Je kan wel een nieuwe tuin beginnen, maar je krijgt nooit meer die oude bomen terug. Een tuin moet zich ontwikkelen en dat duurt een aantal jaren. Wij hadden hier iets opgebouwd, iets moois gemaakt en dat moeten we allemaal weer opgeven. Velen van ons kunnen die energie niet meer opbrengen.” Bovendien kom je vanuit Betondorp slecht op de nieuwe locatie in Amsterdam Noord en moet je maar liefst drie keer overstappen om er met de bus te komen.
Het oude Rust en Vreugd moet wijken voor de Ring A10
De bewoners van Betondorp voelen zich in een hoek gedrukt. Niet alleen verdwijnen de recratiemogelijkheden – tuinieren, voetballen – uit de buurt; ook komt nog eens een lawaaierige snelweg naast de deur te liggen. De ambtelijke molens malen echter, ondanks bezetting van het leegstaande volkstuinencomplex – dat diverse malen de beker kreeg als mooiste volkstuinencomplex van Amsterdam – door actiegroep Wegwezen, onverbiddelijk door. Het kort geding leidt niet tot een positief resultaat en ook de tunnelplannen van Han Lammers gaan niet door. In 1975 brengt Wegwezen nog eens een kritisch rapport uit tegen de bouw van de ringweg. Volgens Wegwezen zullen in de Watergraafsmeer ten gevolge van de ringweg maar liefst 623 volkstuinen moeten verdwijnen, een groot park, vier sportterreinen, woningen, boerderijen en tuinderijen. In plaats daarvan krijgt de buurt een enorme geluids- en stankoverlast terug. Het rapport is wat zwaar aangezet en de Gemeente is inmiddels bijna klaar met het bestemmingsplan en gaat die zomer voorlichtingsavonden in de Watergraafsmeer houden.
Het is een verloren zaak voor Wegwezen. Toch blijft de actiegroep er alles aan doen de plannen voor de aanleg van de oostelijke ring A10 tegen te werken en komt regelmatig in het nieuws. De argumenten worden niet wezenlijk anders, maar de Gemeente kiest voor het belang van het afmaken van de ring A10. De PvdA Watergraafsmeer intussen wil zich gaan inzetten om een geluidsoverlastwerend glazen scherm tussen Betondorp en de ring te realiseren. Dat is een schijnoplossing, aldus woordvoerder Henk Kiers van Wegwezen. De Partij van de Arbeid is een collaborerende partij, merkt hij bitter op in een artikel in het Parool van april 1978. De PvdA is helemaal niet voor het milieu, het is gewoon de Partij van de Auto. Over tien jaar worden er misschien gasmaskers in de Watergraafsmeer uitgedeeld en dan zet men die nog op ook. “Iedereen wordt platgepraat en aan het wezenlijke wordt voorbijgegaan. Ondertussen wordt gepropageerd dat je meedenkt, maar als je dat wilt gaan doen, ben je een vervelende jongen.”
Actiegroep Wegwezen
De actiegroep Wegwezen dient in juli 1981 nog éénmaal een bezwaarschrift in tegen de aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10. De geluidshinder voor woningen zal ontoelaatbaar toenemen als de weg wordt aangelegd. Daarbij zal er groen verdwijnen nabij Betondorp en valt te vrezen dat de aanleg van het beoogd dijklichaam van de weg de funderingen van de Betondorpse woningen ernstig zal verstoren. Verkeersvoordeel verwacht de actiegroep niet van de ring. Het kort geding, dat ook niet worden gewonnen, is voor zover wij konden achterhalen het laatste teken van leven van de actiegroep Wegwezen. Zoals bekend is de ring er gekomen.
Op 23 september 2022 ontmoet ik Frank Stork in de ruimte van Stichting Veerkrachtig Betondorp. Hij is bezig etenswaren te sorteren. Later op de dag zal hij bij een aantal mensen ook daadwerkelijk eten langs gaan brengen. Ik stel hem een aantal vragen.
Hallo Frank, leuk dat ik je mag interviewen. Wil je vertellen waar en wanneer je geboren bent en hoe je jeugd was?
Ja dat is goed. Ik ben geboren op 28 november 1958 aan de Bredeweg in Oud-Watergraafsmeer. Het was een erg gezellig buurtje. Mijn ouders hadden een vriendenclubje dat nog uit de oorlog stamde, “de kliek” heette dat. Dat zat zo: mijn vader werkte bij de Nederlandse bank, iemand anders weer bij de belastingen en samen distribueerden ze eten onder de armen van de buurt. Mijn hele jeugd gingen wij om met “de kliek”. Op zondag en één of twee keer per week gingen we op bezoek bij tante Rietje, oom Jan en hoe ze allemaal maar heetten. Ik had een heel stel oom en tantes om me heen die op me letten.
Was je enig kind?
Nee, ik was de jongste. Ik had nog twee broers en een zus. Mijn oudste broer is in de oorlog geboren. Ik ging naar de Hogewegschool. Daar zit nu de Frankendaalschool. Mijn moeder speelde daar elk jaar Zwarte Piet. Daar had ik niets van in de gaten. Ze zei dan dat ze even bij een of andere oom of tante langsging, verkleedde zich snel en was dan Zwarte Piet. Later werd ze afgeschminkt en dan kwam ze weer terug van tante of oom. En ik had het allemaal totaal niet door.
Emmakerk, nu De Bron
We zaten bij de [Nederlands-Hervormde, red.] Emmakerk, tegenwoordig De Bron. Daar probeerden we als kinderen natuurlijk op alle mogelijke manieren onderuit te komen.
Vroeger stopte ik op zondag mijn dubbeltje onderweg vaak in de snoepautomaat. Deden jullie ook dat soort dingen?
Ja, wij probeerden het dubbeltje te wisselen. Dan kon je toch iets in het zakje toen, en de rest gooiden we ook in de snoepautomaat, de kauwgomballenautomaat op de Hogeweg.
Ging je ook naar verenigingen? Deed je aan sport?
Ja, er werd heel wat afgesport. Op vrijdag hadden we ijshockey, op zaterdag honkbal en op zondag ging je zelf voetballen of ging je naar Ajax. En in de Jaap Edenhal was een grote concertzaal. Daar kwamen internationaal beroemde sterren, zoals Status Quo, Lionel Richie & the Commodores, en zelfs Bob Marley.
Na de lagere school ging ik naar de HAVO op de Nobelweg. Maar ik heb nooit het diploma behaald. Ik ging al vroeg werken, bij de Makro op de Spaklerweg, op de afdeling boekhouding. Dat ging goed. Af en toe deed ik een cursus. Ik had een goed leven. Onder de Koningskerk zat in die tijd een discotheek, die min of meer van de kerk uitging. Daar gingen we dan woensdagavond, vrijdagavond en zaterdagavond naar toe. Op mijn 24e trouwde ik. We gingen toen op de Middenweg wonen.
Speelde het geloof bij jullie thuis een belangrijke rol?
Nou, ik weet nog wel dat mijn oudste broer verkering had met een meisje dat katholiek was. Dat moest hij uitmaken van mijn ouders. Maar verder speelde het geloof niet zo’n grote rol. Mijn vader ging al niet meer naar de kerk. Mijn moeder wel. Ze zat ook bij het Rehobothkoor.
Wat grappig, daar heb ik zelf ook nog op gezeten.
Mijn moeder was ook de allereerste vrijwilliger bij Tabitha, aan de Van ’t Hofflaan. Dan ging ze met die oudjes zingen. Later werd ze kinds en toen kwam ze zelf in Tabitha terecht. Ze had altijd aangegeven dat, mocht er iets met haar gebeuren, dat ze dan naar Tabitha wilde. We hebben dat toen voor haar kunnen regelen. Ze overleed ca. 2010. Mijn vader was al in 2007 overleden.
Na de Makro kreeg ik via mijn vader een zogenaamde ´jongerenbaan´ bij de Nederlandse Bank. Ik leefde een gewoon leven. Ik heb drie kinderen en ben twee keer gescheiden. In 2008 overkwam mij iets totaal onverwachts. Toen ik Tabitha verliet, waar ik net mijn moeder bezocht had en in de Cliëntenraad zat, kreeg ik een hartstilstand. Ik schijn op straat gevonden te zijn door een mannetje van Tabitha die altijd een sigaretje van me kreeg. Ik heb drie dagen in coma gelegen.
Wat een heftig verhaal. Gelukkig heb je het allemaal overleefd. Heb je er iets aan overgehouden?
Ik ben zelf wakker geworden uit mijn coma, en nog wel op de verjaardag van twee grootvaders van me, 15 juni. Ik was hele stukken uit mijn geheugen voorgoed kwijt. Om een lang verhaal kort te maken: ik ben toen afgekeurd. Uiteindelijk bleek het een bloedpropje te zijn geweest dat de boel verstopt had. Maar mijn leven lag wel helemaal overhoop. Daar ga je dan weer wat van maken.
Ik woon nu inmiddels op het Archimedesplantsoen en ik heb drie kinderen waar ik apetrots op ben. Twee werken er in de zorg en eentje is loodgieter. En ik ben actief geraakt in de Ouderen Advies Raad van Amsterdam Oost. Op een gegeven moment kwam het Stadsdeel er achter dat veel sociaal werk was weggevallen in de buurt en dat er sprake was van stille armoede. Mensen die wel de huur en gas en licht weten te betalen, maar thuis op een houtje bijten, dan hebben ze gewoon honger. Betondorp werd toen een focuswijk. Dat gaat zo ongeveer over de laatste tien jaar.
De Avonden
Nou kom ik nogal graag in De Avonden en toen ik ook via de Ouderen Advies Raad Oost steeds vaker hoorde van die stille armoede wilde ik graag helpen daar iets aan te doen. Organisaties kwamen in de coronatijd vaak bedelen bij De Avonden om eten om iets aan die stille armoede te doen. En zo ben ik Betondorp zo’n beetje ingerold. Ik besloot me bij Carleen de Lange aan te melden van Stichting Veerkrachtig Betondorp. Via de stichting help ik de mensen in Betondorp drie keer per week aan boodschappen en andere ondersteuning als dat nodig is. En als de mensen met een glimlach de deur uit gaan, maakt mij dat ook blij.
Kun je nog even iets vertellen over de Ouderen Advies Raad?
Ja, wij komen één keer in de maand op de eerste donderdag van de maand bij elkaar in het Stadsdeelkantoor aan het Oranje-Vrijstaatplein. Het is nogal een gemengd gezelschap en we hebben het over van alles en nog wat, maar dus met de focus op de mensen van 50 jaar en ouder. Er is ook een website waar je op kunt kijken. Daar staat trouwens ook het Grand Café Genieten op, dat ik jaren lang in een ruimte aan de voorkant van het Stadsdeelkantoor open mocht houden en waar ik ook veel mensen advies kon geven. Helaas is dat met de coronatijd gesloten geraakt en het zal niet meer open gaan, want het wordt nu door de ambtenaren gebruikt. De mensen vinden het vreselijk, maar het is nu eenmaal zo.
Frank, wil je nog een laatste woord zeggen aan de mensen van Betondorp?
De mensen moeten een beetje lief zijn voor elkaar. Laten we elkaar heel veel ondersteunen en samenwerken. Het is beter een langere tafel te maken dan een muur te bouwen. Armoede is vaak buiten de schuld van mensen. Help elkaar als je kan.
Frank, heel hartelijk dank je goede woorden en voor dit interview!
De Revolutionair-Socialistische Arbeiderspartij (RSAP) is een fusie uit 1935 van de Revolutionair-Socialistische Partij (RSP) en de Onafhankelijke Socialistische Partij (OSP). De partij heeft een eigen blad: De nieuwe fakkel. De lijn van de partij is anti-stalinistisch en internationaal socialistisch in de lijn van Trotski: wel voor communisme, maar niet binnen natiegrenzen, zoals bijvoorbeeld in de Sovietunie.
Nelis Kitsz
Bij de propagandatocht na samenvoeging van beide partijen wordt ook Betondorp aangedaan. Op 20 juni 1935 spreken Nelis (Cornelis) Kitsz en Stan (Constant Johan Hendrik) Poppe in het Meerhuis op de Brink. Stan Poppe (1899-1991) had veel voor de partij opgegeven. Hij was belastingambtenaar en verloor zijn baan toen hij een principiële keuze maakte toen het lidmaatschap van de OSP voor ambtenaren werd verboden. Poppe overleefde de oorlog, werd weer belastingambtenaar, bemoeide zich niet meer met actieve politiek maar bleef wel schrijven in het internationaal socialistische blad Spartacus.
Henk Sneevliet
Cornelis Kitsz overleefde de oorlog ook. Hij was metselaar en was lid van het anarchistisch vakverbond NAS en brak samen met Henk Sneevliet in 1927 met de door de Soviet Unie gedomineerde CPN en de Communistische Internationale. Kitsz trok zich tijdens de oorlog volledig terug uit de politiek. Na de oorlog was hij hoofdbestuurder en voorzitter van de Federatie Amsterdam van de Algemene Bond van Ouden van Dagen en daarin zeer actief, door onder andere tot op hoge leeftijd het land door te trekken en ouderen aan te sporen zich te organiseren.
Ondanks de avond in Betondorp – de partij colporteert ook in het dorp – zou de partij weinig succes hebben bij de Nederlandse verkiezingen. Bij de Amsterdamse Gemeenteraadsverkiezingen van 1935 behaalde de RSAP 3% van de stemmen (SDAP 33% van de stemmen), maar raakte de enige kamerzetel – van voorman Henk Sneevliet (RSP) – in 1937 kwijt. In 1939 behaalde de partij in Amsterdam nog 2% van de stemmen en Henk Sneevliet nam toen plaats in de Gemeenteraad, waaruit hij in juli 1940 zou worden verwijderd op last van de bezetter. Sneevliet zou in de oorlog in het verzet gaan en werd in 1942 door de nationaalsocialisten gefusilleerd.
‘Straatnaam misere’, zo kopt de Tribune in een artikel van 30 januari 1924. Er is nogal wat kritiek op de onmogelijke nieuwe straatnamen voor het Betondorp, gebaseerd op het boerenbedrijf. Met name de namen Veeteeltstraat en Landbouwstraat worden door landelijke media nogal typisch gevonden. Met name de Tribune, het communistisch dagblad is kritisch. Maar die zijn altijd kritisch. Wat hen betreft is het socialistisch experiment Betondorp sowiewo een flop.
Aardig is ook om te lezen dat de communisten van Betondorp op 1 mei 1934 een poging doen op eigen gezag de straatnamen te wijzigen. De Arnhemsche courant bericht hierover.
Communisten hebben […] dezen 1-Meidag gepoogd het Betondorp Watergraafsmeer te “veroveren”. Over de straatnamen hadden ze daar namelijk roode strookjes met andere namen geplakt. Zo heette nu Tuinbouwstraat: Torglerstraat; Veeteeltstraat: Dimitroffstraat; Brink: Leninplein, en Oogstraat: Stalinstraat, enz. welke opschrijften natuurlijk weer spoedig verwijderd werden.
Nog in den loop van dit jaar zal Amsterdam zijn Ajax-stadion rijk zijn. Ajax heeft van de gemeente Amsterdam in huur gekregen drie terreinen liggende tegenover het Betondorp, daar, waar thans de hoeve “Voorland” ligt als een der laatst overgebleven natuurmonumenten van Watergraafsmeer. De hoeve, die zeer bouwvallig is, kan niet behouden worden, doch de statige oprijlaan zal den toegang vormen tot Ajax’ home.
Daar drie voetbalterreinen natuurlijk ontoereikend zijn voor de vele wedstrijden, die de Ajax-elftallen moeten spelen, heeft de gemeente toegezegd, nog twee terreinen op te leveren. Het geheele complex is door Ajax gehuurd voor een termijn van 25 jaar, met 15 optie-jaren tegen een huurprijs van f 7500 per jaar.
Er waren twee plannen gemaakt, het “A” plan, dat een geheele betonconstructie beoogt en het “B” plan, dat een eenvoudiger inrichting als basis had. Met vrijwel algemeene stemmen heeft de algemeene vergadering van Ajax het eerste plan aangenomen, oodat de tribunes uit beton zullen worden opgetrokken. De overdekte tribune komt, evenals de eere-tribune in het Olympisch Stadion, Noord-Zuid te staan, aan de achterzijde zullen glastegels worden aangebracht.
De geheele accomodatie zal plaats bieden aan 22.000 toeschouwers; 4500 kunnen een plaats vinden op de overdekte tribune, een gelijk aantal op de onoverdekte tribune en op ieder van de beide staantribunes kunnen 6500 voetbalenthousiasten geborgen worden. Men hoopt door het aanbrengen van zes lichtmasten ruimschoots gelegenheid te scheppen voor avondtraining en voor avondwedstrijden. Vier consumptiehuisjes op de hoeken van het veld zullen de bezoekers in staat stellen, zich van de sensatie van het groene veld te restaureren.
Zal dus voor de bezoekers uitstekend gezorgd worden, voor de voetbalelftallen zelf is de toestand van het veld en de kwaliteit van de grasmat het belangrijkste. Ook dit is een punt van diepgaande en langdurige besprekingen geweest. Het bleek n.l. dat de grond uit iets te vette teelaarde bestond; door dezen grond te mengen met bollenzand en hierover zandzoden aan te brengen, vertrouwt men, tot een ideale kwaliteit te komen. Het draineeringssysteem zal zoodanig worden ingericht, dat het des zomers tevens voor irrigatiedoeleinden gebezigd kan worden. De beplanting zal zoodanig plaatsvinden, dat een vriendelijk aanzien verkregen wordt en de idee “een Ajax-home” ook in de beplanting tot uitdrukking komt.
Het wegen- en verkeersvraagstuk is nog in studie. Voorlopig komt er nog geen parkeerterrein; mocht Ajax hiertoe overgaan, dan zal zij maximum f 4000 moeten bijpassen voor de “verhuiskosten” der vereenigingen, die dan hun veld zullen moeten verlaten.
Uit Sport in beeld/De revue der sporten, 11-12-1934
Een handvol op- en aanmerkingen over den Ajax-dag
5 December: St. Nicolaasdag.
9 December: Ajaxdag
[…]
’n Kwart eeuw lang heeft Ajax aan den Middenweg even vóór de Kruislaan gespeeld, in 1911 werden tribunes geplaatst om het veld, waar later negen Westelijke kampioenschappen en vijf kampioenschappen van Nederland behaald werden, in 1934 kwam het Ajaxstadion aan den Middenweg even voorbij de Kruislaan, waar de roodwitten thans wonen. Daan Roodenburg is de architect van dit nieuwe complex, maar had voorzitter Koolhaas eigenlijk ook niet gelijk toen hij de spelers van het kampioenselftal 1916-1919 aansprak als de bouwmeesters van dit nieuwe stadion? Deze onvergetelijke voetbalploeg, die nog éénmaal bij het defilé der Ajaxelftallen binnen de lijnen kwam, verdient de eereplaats op de titelpagina van dit nummer ten volle, het zijn deze roodwitten geweest, die als het ware den eersten steen hebben gelegd voor het sierlijke Ajaxstadion, dat bij het Betondorp verrezen is. Het zal menigeen goed gedaan hebben dit elftal nog eens te hebben kunnen toejuichen.
