Door bemiddeling van Carleen de Lange kregen wij toestemming van MUG Magazine dit artikel over te nemen.
´Welkom bij de andere kant van de kloof´
Onzichtbare armoede krijgt bij de sociale kruidenier in Betondorp een gezicht. Vrijwilligers van Veerkrachtig Betondorp staan sinds de corona-uitbraak arme burutgenoten bij met gratis maaltijden, praktische hulp en morele steun. Oprichtster Carleen de Lange: “Welkom in de wereld van de andere kant.”
Tekst Jos Verdonk Beeld Elmer van der Marel
De straten zijn er vernoemd naar begrippen uit de landbouw. Betondorp is een volkswijk in Amsterdam Oost die een eeuw geleden werd gebouwd. Typerend in het vele groen van plantsoenen en hofjes: een wijk met een vriendelijk, dorps karakter. In de jaren twintig van de vorige eeuw was er aan veel dingen een tekort, waaronder aan doodgewone bakstenen. De architecten van de buurt kozen voor het gebruik van betaalbare beton en aan dat materiaal dankt deze buurt zijn naam.
Betondorp is bovendien de buurt waar de iconische Amsterdammers Johan Cruijff en Gerard (van het) Reve en zijn ‘geleerde broer’ Karel van het Reve opgroeiden. Een aantal plekken herinnert nog aan Neerlandse beroemdste voetballer. In Betondorp wonen nog veel oorspronkelijke Amsterdammers, maar ook ‘nieuwe’ Nederlanders en sinds een aantal jaar steeds meer tweeverdieners en yuppen met een prima gevulde beurs.
Maar er is ook een andere kant. Al dat pittoreske beton houdt veel armoede verborgen, ontdekten Betondorpers Carleen de Lange en haar man Paul aan het begin van de coronatijd. Ze wilden daar iets aan doen. Carleen werd de drijvende kracht achter Stichting Veerkrachtig Betondorp (SVB). Een club vrijwillugers heeft zich hierin verenigd om praktische hulp te geven aan arme Betondorpers, maar er is ook tijd voor een praatje en een luisterend oor.
Paul: “We zijn begonnen met maaltijden en spulletjes rond te brengen met de auto. Dat kun je voor een paar mensen doen, maar het werden er al gauw meer dan twintig huishoudens. Het was praktischer als onze mensen de maaltijden zelf kwamen halen.”
Carleen: “Toen kwam die ruimte hier aan de overkant vrij.” Paul: “Op dat moment werd het idee van de sociale kruidenier geboren.” De ‘winkel’ is een ruimte met metalen stellingkasten en een grote koelkast. Daar worden de hele week levensmiddelen en toiletartikelen verzameld. Deelnemers maken een boodschappenlijstje van wat ze echt nodig hebben. Elke vrijdagmiddag wordt de winkelinventaris zo eerlijk mogelijk verdeeld.
Maaltijden
De vrijwilligers konden in oktober 2021 verhuizen naar het Zuivelplein in een wat gedateerd schoolgebouw. De gemeente betaalt de huur. Carleen: “Tot voor kort kregen we van het Rode Kruis supermarktbonnen, maar dat is helaas niet meer zo. Elke maandag, woensdag en vrijdag delen wij aan het eind van de middag verse maaltijden en soepen uit, maar ook levensmiddelen zoals groente en brood. En iedere vrijdagmiddag is de socialie kruidenier open.”
Maar er worden nog tal van andere initiatieven ontplooid. “We hebben diverse huizen ingericht: van vloer tot onderbroek noem ik dat altijd. Die vloer hebben we gratis opgehaald in Zaandam en die onderbroeken koop ik desnoods van mijn eigen geld.”
De missie van SVB is vormgegeven in een beeldje, gemaakt door Carleen. Het is een metalen veer die is vastgeklonken op een sokkeltje van beton. “Het staat voor de situatie waarin arme Betondorpers zitten”, legt ze uit. “Ze zitten er muurvast in. Maar wij staan achter ze en met veerkracht komen ze weer in een spiraal naar boven. Je moet mensen een beetje hoop geven.”
De buurtbewoners voor wie SVB zich inzet, zijn in verborgen armoede terechtgekomen. Carleen””mensen komen om tal van redenen in de financiële problemen: door hoogopgelopen schulden, echtscheiding of toeslagen en uitkeringen die vervallen. Corona heeft vaak het laatste zetje gegeven. Er zijn mensen die elke maand honderden euro’s tekortkomen. Als je dan naar de gemeente gaat, krijg je te horen dat je eerst maar moet proberen het in eigen kring op te lossen, dan bij de mensen in je buurt en dáárna pas bij de gemeente kunt aankloppen. Maar vaak is het dan al te laat.”
Deze verborgen armoede veroorzaakt behalve stress en schaamte ook gezondheidsproblemen. “Mensen gaan niet meer naar de dokter of het ziekenhuis omdat ze het eigen risico niet meer kunnen betalen.”
Schaamte
Frank Storik komt binnen met de groente van vandaag. Hij zit in de Ouderen Adviesraad van Amsterdam Oost en is een van de vrijwilligers van SVB. Hij werkt niet meer, maar is zo’n vier keer per week in de oude school te vinden. “Het zijn vooral oudere mensen die door deze crisis zijn getroffen, maar er komen ook zzp’ers bij ons. In de coronatijd hadden we studenten die hun baantje kwijt waren geraakt, maar nog steeds zevenhonderdvijftig euro voor hun kamer moest betalen.”
Een van de vaste klanten is Stella. “Ik kom hier regelmatig, zo’n drie keer per maand. Ik ben bij SVB aangemeld door iemand. Ik zei nog: “Daar kom ik toch helemaal niet voor in aanmerking? Er zijn mensen die het veel zwaarder hebben dan ik!” Ze zei toen dat dat helemaal niet waar was. De eerste keer was het een beetje eng natuurlijk. Het is de schaamte, ja.”
Frank: “En dan staat er ineens zo’n dikke man achter een balie voor je neus.”
Stella: “Het is moeilijk toe te geven dat je arm bent, dat je hulp nodig hebt. Doordat mijn dochter nog bij me inwoont, krijg ik geen huursubsidie meer, want zij verdient te veel. Gelukkig gaat ze op 1 juli op zichzelf wonen. Dan kan ik weer huursubsidie aanvragen en hopelijk de schuldsanering in. Daar zit je drie of vijf jaar aan vast, maar daarna ben je schuldenvrij.”
Frank: “Mensen zeggen hier wel eens: ga maar naar Frank. Die hoeft niet zoveel van je te weten en kent wel iemand die je kan helpen.”
De jongste vrijwilliger is Simke. Ze is twaalf en helpt een paar dagen per week mee in de moestuin. Ze geeft een rondleiding. “We hebben echt van alles. Daar staat een vijg, maar we hebben ook tomaten, eetbare bloemen, sla, prei en doperwtjes. De oogst gaat naar de winkel. We geven groente en fruit weg aan de mensen die hier komen of verwerken het in de maaltijden of soepen.”
Soep
Iedere week is er gratis soep voor iedereen en er wordt wekelijks gekookt. Frank: “Wij pakken echt elke feestdag mee om er iets van de maken. Met Pasen doen we iets met eieren en met Oud en Nieuw bakt iemand de gele dag oliebollen. Zo proberen we een beetje smeuïgheid in het leven mee te geven. De twee sociaal betrokken broers van café De Avonden hier om de hoek maken een paar keer per jaar een maal van kip, patat en groente voor onze mensen. Dat is echt een feestmaal! Van de bakker op de Brink krijgen we drie keer per week brood.”
Carleen: “We willen dat mensen met een glimlach weggaan. Er was iemand die zich schuldig voelde dat ze hier kwam. Toen heb ik gezegd: “Zal ik je een geheimpje verraden? Ik ben zo blij dat jij bij met komt, want dan kan ik genieten van jouw dankbaarheid.” Dat meende ik ook. Wij krijgen er met zijn allen iets voor terug.”
Stichting Veerkrachtig Betondorp (SVB), Zuivelplein 9. De naam ‘Stella’ is gefingeerd om privacy-redenen. http://veerkrachtigbetondorp.nl