Maand: augustus 2022

Het bejaarde echtpaar Bobeldijk is niet langer tevreden met de woning in Betondorp, waarvoor ze zes jaar eerder afscheid namen van Kattenburg. De kleine woning op Brink 3 begint steeds meer op een gevangenis te lijken voor het echtpaar. Wel hadden ze de toezegging gekregen binnen drie of vier jaar een andere, betere woning te zullen krijgen. Maar daar is inmiddels niets van terechtgekomen. Daarom besluit het echtpaar van respectievelijk 69 en 70 jaar oud, ook te gaan kraken.

Hun oog valt in juli 1973 op een fraaie leegstaande woning aan de Oogststraat 45. De woning is bedoeld voor twee oudere mensen met een medische urgentieverklaring, maar de Bobeldijken zijn de toekomstige bewoners juist te snel af en kraken de woning. Mijnheer Bobeldijk is zelf ook niet gezond. Hij heeft suikerziekte, en schildklier- en hartproblemen. Die laatste spelen sterk op wanneer het echtpaar het bericht krijgt ontruimd te zullen worden op 24 september 1973. Dusdanig zelfs dat Bobeldijk in het ziekenhuis moet worden opgenomen.

Intussen lobbyen de aanhangers van de Bobeldijken overal om zich heen. De zaak komt onder de aandacht van onder andere de Kabouterpartij van voormalige provo Roel van Duijn. Ook andere raadsleden nemen het op voor beide Bobeldijken, en de directeur van de Vereniging Hulp voor Onbehuisden, drs. Heldring. Grootste beschermelinge van het echtpaar is kabouter Hakkenberg-van Gaasbeek. Een en ander resulteert er uiteindelijk in dat de bejaarde krakers niet uit de woning gehaald worden. De Bobeldijken zijn uiterst verheugd over de uitkomst. “Het is eigenlijk een feestje geworden in plaats van zoiets als een begrafenis,” laat het echtpaar in het Parool weten.

De huisuitzetting wordt voorlopig opgeschort.

Op 8 november 1973 geeft staatssecretaris Jan Schaeffer door het onthullen van een toelichtend bord het startschot voor een renovatieronde van 863 Amsterdamse woningen, waarvan 230 in Betondorp.

In totaal kost de opknapbeurt 30 miljoen gulden. Het betreft uitsluitend woningen die in handen zijn van de gemeente over woningbouwverenigingen. In Betondorp betreft het deze keer uitsluitend woningen van de Algemene Woningbouwvereniging. Twee jaar eerder is Eigen Haard op haar beurt al begonnen met het renoveren van haar woningenbezit in Betondorp van 500 woningen. Ook de gemeente bezit daarnaast nog eens 500 woningen in het dorp.

Het is de bedoeling dat de bewoners van te renoveren woningen tijdelijk in wisselwoningen in de buurt terechtkomen. De woningen krijgen – de renovatie is bovendien een werkverschaffingsproject – nieuw sanitair, centrale verwarming, nieuwe dakbedekking en ook een schuurtje in de tuin. Toch blijft de huur na huurverhoging nog steeds maar 162,30 gulden, inclusief centrale verwarming. Een ander neemt niet weg dat het protest tegen de renovatie van de woningen in Betondorp groot is.

Leo Happé komt uit Betondorp en is in zijn jeugd bevriend met Johan Cruijff, met wie hij menig balletje trapt. In januari 1974 begint Leo zijn eigen café aan de Johan Huizingalaan in Amsterdam Slotervaart, samen met Hans de Breij. Speciaal voor de opening komt de dan al wereldberoemde Johan Cruijff van Spanje over naar Amsterdam. Samen met de vrienden gaat hij op de foto die in het Parool wordt afgedrukt…

De aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10 heeft veel voeten in aarde. De bouw van de Ring begint al in 1962 op een deels al bestaand stratenpatroon. Het eerste deel dat wordt opgeleverd is het deel tussen het Bos-en Lommerplein en de Coentunnel. Dit deel wordt met de opening van de Coentunnel op 21 juni 1966 opengesteld voor verkeer. De westelijke ring, gerealiseerd op het tracé Einsteinweg, is in 1975 gereed en de zuidring in 1980. Het oostelijk en noordelijk tracé van de ring A10 hebben heel wat langer nodig gerealiseerd te worden en zullen uiteindelijk pas in 1990 gereed zijn als de Zeeburgertunnel wordt opgeleverd.

Er is zeer veel protest tegen de aanleg van de ring A10 door verschillende actiegroepen. In Amsterdam Oost is dat de actiegroep Wegwezen. Het protest is mede opgeroepen door het optreden van wethouder P.v.d.A.-wethouder Han Lammers. Han Lammers komt van de vernieuwingsbeweging in de PvdA. Nieuw Links en is in eerste instantie van plan zijn huid duur te verkopen in de strijd met de voortschrijding van het kapitalisme. Hij geeft dan ook in november 1972 de Gemeenteraad aan niet zonder meer aan het vervolg van de realisatie van de Ring mee te werken zonder dat er in de Gemeenteraad in het openbaar wordt gedebatteerd. Later zou Lammers de koers omgooien, onder andere voorstander van de nieuwe metrolijn en grootschalige stadsvernieuwing worden en daarmee de links-activistische wereld volledig tegen zich krijgen. Maar in 1972 heeft Lammers nog idealen en Wegwezen biedt zich namens Watergraafsmeer aan als actiegroep die als doelstelling heeft het realiseren van de oostelijke ring tegen te gaan.

Nadat handtekeningenacties en een inval in het Stadhuis weinig effect hebben opgeleverd, blokkeert Wegwezen op zaterdag 2 december 1972 met enige honderden jongeren na een optocht door Betondorp, een grote blokkade van het kruispunt van de Middenweg en de Gooiseweg. Het grootste bezwaar is dat het volkstuinencomplex Rust en Vreugd en een voetbalveldencomplex (TDO, Watergraafsmeer, TOS Actief en Animo, waar veel Betondorpers voetballen) voor de toekomstige snelweg zullen moeten wijken. Daarbij bestaat dat de indruk dat het afronden van de ring A10 de verkeersdruk op de binnenstad niet zal verlichten, maar alleen maar zal doen toenemen. De actie, die een half uur duurt, haalt het landelijke nieuws en wordt besproken in de Volkskrant en het NRC. Bovendien komt Wethouder Lammers naar een openbare bijeenkomst in gebouw Sjaloom en verzekert de aanwezigen dat iedere betrokkene volgens de bestemmingsplanprocedure bezwaren mag inbrengen.

De volgende actie die plaatsvindt is in mei 1973. Samen met leden van volkstuinencomplex Rust en Vreugd aan het eind van de Ooster Ringdijk, waarvan de bejaarde bewoners (het complex heeft 127 tuinders) het aanbod van een nieuw tuinencomplex in de Wijkergouw in Amsterdam Noord hebben gekregen, laat actiegroep Wegwezen, onder leiding van Arie Visser en Henk Kiers, samen met bewoners van Betondorp honderden ballonnen op. Met spandoeken met teksten als ‘Laat je niet kisten’ en ‘Waar een wil is, is geen weg’, trekken de actievoerders van Betondorp naar het reeds deels ontruimde volkstuinencomplex, waar de actiegroep inmiddels tuinen aan het opknappen is. Ook spant de actiegroep een kort geding aan tegen de gemeente, die inmiddels de bestemmingsplanwijziging aan het behandelen is. Grootste bezwaar is dat ondanks het feit dat er nog geen bestemmingsplan gewijzigd is, allerlei voorbereidende maatregelen worden getroffen om het toekomstig gewijzigd bestemmingsplan mogelijk te maken.

De bejaarde bewoners van Betondorp zien verhuizing van het sinds 1931 bestaande volkstuinencomplex naar Amsterdam Noord niet zitten. Een verontwaardigde bewoner meldt in De Tijd: “Je kan wel een nieuwe tuin beginnen, maar je krijgt nooit meer die oude bomen terug. Een tuin moet zich ontwikkelen en dat duurt een aantal jaren. Wij hadden hier iets opgebouwd, iets moois gemaakt en dat moeten we allemaal weer opgeven. Velen van ons kunnen die energie niet meer opbrengen.” Bovendien kom je vanuit Betondorp slecht op de nieuwe locatie in Amsterdam Noord en moet je maar liefst drie keer overstappen om er met de bus te komen.

De bewoners van Betondorp voelen zich in een hoek gedrukt. Niet alleen verdwijnen de recratiemogelijkheden – tuinieren, voetballen – uit de buurt; ook komt nog eens een lawaaierige snelweg naast de deur te liggen. De ambtelijke molens malen echter, ondanks bezetting van het leegstaande volkstuinencomplex – dat diverse malen de beker kreeg als mooiste volkstuinencomplex van Amsterdam – door actiegroep Wegwezen, onverbiddelijk door. Het kort geding leidt niet tot een positief resultaat en ook de tunnelplannen van Han Lammers gaan niet door. In 1975 brengt Wegwezen nog eens een kritisch rapport uit tegen de bouw van de ringweg. Volgens Wegwezen zullen in de Watergraafsmeer ten gevolge van de ringweg maar liefst 623 volkstuinen moeten verdwijnen, een groot park, vier sportterreinen, woningen, boerderijen en tuinderijen. In plaats daarvan krijgt de buurt een enorme geluids- en stankoverlast terug. Het rapport is wat zwaar aangezet en de Gemeente is inmiddels bijna klaar met het bestemmingsplan en gaat die zomer voorlichtingsavonden in de Watergraafsmeer houden.

Het is een verloren zaak voor Wegwezen. Toch blijft de actiegroep er alles aan doen de plannen voor de aanleg van de oostelijke ring A10 tegen te werken en komt regelmatig in het nieuws. De argumenten worden niet wezenlijk anders, maar de Gemeente kiest voor het belang van het afmaken van de ring A10. De PvdA Watergraafsmeer intussen wil zich gaan inzetten om een geluidsoverlastwerend glazen scherm tussen Betondorp en de ring te realiseren. Dat is een schijnoplossing, aldus woordvoerder Henk Kiers van Wegwezen. De Partij van de Arbeid is een collaborerende partij, merkt hij bitter op in een artikel in het Parool van april 1978. De PvdA is helemaal niet voor het milieu, het is gewoon de Partij van de Auto. Over tien jaar worden er misschien gasmaskers in de Watergraafsmeer uitgedeeld en dan zet men die nog op ook. “Iedereen wordt platgepraat en aan het wezenlijke wordt voorbijgegaan. Ondertussen wordt gepropageerd dat je meedenkt, maar als je dat wilt gaan doen, ben je een vervelende jongen.”

De actiegroep Wegwezen dient in juli 1981 nog éénmaal een bezwaarschrift in tegen de aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10. De geluidshinder voor woningen zal ontoelaatbaar toenemen als de weg wordt aangelegd. Daarbij zal er groen verdwijnen nabij Betondorp en valt te vrezen dat de aanleg van het beoogd dijklichaam van de weg de funderingen van de Betondorpse woningen ernstig zal verstoren. Verkeersvoordeel verwacht de actiegroep niet van de ring. Het kort geding, dat ook niet worden gewonnen, is voor zover wij konden achterhalen het laatste teken van leven van de actiegroep Wegwezen. Zoals bekend is de ring er gekomen.

De renovatie van woningen die inmiddels in Betondorp op kleine schaal is ingezet, mag niet op ieders tevredenheid rekenen, getuige een ingezonden brief in het Parool van 1 maart 1975.

Renovatie Betondorp

De familie Mudde is zo tevreden over de renovatie in het Betondorp. Ik wil mijn ervaringen ook wel eens vertellen. Ik kwam in een smerig huis dat drie jaar leeg had gestaan. Ik ging naar de Veeteeltstraat met het verzoek om hulp, maar die werd niet verleend. Acht maanden heb ik in die wisselwoning gewoond. In oktober kreeg ik f 1200,50 voor de onkosten en eind juni nog eens f 1700,50. Nu krijgen de bewoners meteen f 3000. Twee dagen nadat ik was weggegaan kwam ik mijn smeedijzeren ganglantaarn en bollelampen halen. Ze waren al weg. Ook mijn glas-in-looddeur in de gang was foetsjie.

In mijn herstelde woning staat de verwarming vlak bij de deurpost, terwijl die best 60 cm verder geplaatst had kunnen worden. Ik moest een vouwdeur nemen, wat de gang donker maakt. Verleden voorjaar moesten er betonnen drempels worden gemaakt in de keuken en de slaapkamer. De deuren sloten niet, het regende naar binnen. En na drie jaar is nog de buitenboel niet geschilderd. De verf in huis is ook knudde. De Algemene Woningbouw doet het beter. Die heeft de kat uit de boom gekeken. Mooie glansverf, glazen wand tussen de kamers. Met de douche-w.c. ben ik wel tevreden, evenals met de keuken en de scheur. Maar ik ben 83 en ben er wel op achteruit gegaan. Dat doen ze oude mensen aan.

AMSTERDAM

MEVR.C.P.S. v. D.

De ingezonden brief is een reactie op een ingezonden brief van de familie W. Mudde van 18 februari 1975. Zij schrijven:

Renovatie Betondorp

Met verbazing hebben wij het artikel gelezen over de renovatie van het Betondorp. Bepaalde feiten zijn gewoon niet waar. Als er bv. mensen zijn, die niet alleen de verhuizing kunnen klaren, dan zijn er altijd wel anderen, die willen helpen. Buurtbewoners en bouwvakkers zijn er echt niet te beroerd voor. Inspraak is er zeker ook geweest. Er zijn avonden georganiseerd, waar de bewoners met al hun ideeën en vooral met hun problemen voor de dag konden komen.

Ga je daar niet naar toe, dan kom je natuurlijk ook niet verder. Voor bejaarden lijkt mij dat ook geen bezwaar, want het Betondorp is groot. Wij zijn erg tevreden met ons gerenoveerde huis. In de oude staat was het niet veel meer, rottend hout, tocht, enz. Hadden we dan zo door moeten gaan in een verkrottende buurt zonder normale voorzieningen als douche, c.v. om maar niet te spreken van schuren voor de bovenhuizen? Er staan nu geen vijf of zes fietsen meer in een portiek, de huisdeuren zijn voor iedereen makkelijker te bereiken en het staat veel netter. U had er verstandig aan gedaan ook tevreden mensen aan het woord te laten, want die zijn er echt wel, ook onder de bejaarden.

Betondorp, Fam. W. MUDDE