Categorieën
Nieuws Nieuws en interviews

Focusopgave Betondorp

We hadden er al een tijdje niet meer aan gedacht, maar Stadsdeel Oost heeft een Gebiedsplan Watergraafsmeer 2022 opgesteld waarin over Betondorp behartenswaardige zaken staan opgetekend. Wat stond daar ook alweer in. We namen een kijkje. Hieronder nemen we de belangrijkste zaken over en lichten die toe.

Focusopgave

Het Stadsdeel constateert dat de laatste jaren de bewonerssamenstelling van Betondorp aan het veranderen is. Het aantal bejaarden is met een vrij rap tempo aan het afnemen. Dit komt onder andere door het verkoop van een deel van het woningbestand, dat van oudsher in handen van de Gemeente en de woningbouwverenigingen was, in de verkoop gedaan is – het stadsdeel noemt dit liberaliseren van de woonmarkt – maar ook doordat een hele generatie honkvaste bejaarden aan het uitsterven is geraakt. Er komt met het arriveren van mensen met koopkracht en ook met kinderen een nieuwe dynamiek in de buurt.

Nog steeds is een kwart van de bewoners boven de 65 jaar, maar dat is in het verleden tegen de 40% geweest. Deze bewoners proberen zich in de buurt te handhaven, maar omdat er weinig geschikte woningen voor ouderen zijn, ligt het in de verwachting dat dit aandeel verder zal afnemen. Er zijn ook nauwelijks meer winkels in Betondorp, wat het weinig mobiele ouderen ook moeilijk maakt in de buurt te blijven wonen. Het stadsdeel wil zich inzetten om winkels naar Betondorp te trekken en woningen geschikter voor ouderen te maken, maar hoe een en ander concreet vormgegeven moet worden, wordt in het Gebiedsplan niet erg duidelijk.

Een ander onderdeel van wat het stadsdeel de focusopgave noemt, is het realiseren van een goed aanbod aan buitenschoolse opvang voor kinderen die in armoede leven. In verband met het feit dat de kinderen in de buurt eerder in het stuk gepresenteerd worden als meekomend met de meer kapitaalkrachtige nieuwkomers, blijft vaag wat en wie hier nu precies bedoeld worden.

Beoogde doelen

Vanuit de wat ons betreft wel erg karig geformuleerde focusopgave, die er in principe op neerkomt bejaarden in de buurt te houden en arme kinderen naschoolse opvang te bieden, worden beoogde doelen geformuleerd, die moeten bijdragen aan de Uitvoeringsagenda van het Amsterdamse college van B&W, namelijk 1) fijne buurten, leefbare stad, en 2) kansengelijkheid. De ambitie blijkt nu in dit kader geworden te zijn:

  1. buurtinitiatieven te ondersteunen

2. bejaardenvoorlichting wat betreft opknapbaarheid woning etc.; onderzoeken nadere maatregelen ter bescherming van ouderen

3. creëren van ontmoeting op diverse locaties

4. realiseren van een supermarkt op de Brink

5. samenwerking creëren door alle partijen in verband met problemen met jongeren; het creëren van kansgelijkheid voor arme jongeren

De rest doet de markt, zal ongetwijfeld de gedachte zijn. En dat is ook wel te begrijpen, maar moet dit niet gefaciliteerd worden?

Wat gaan we doen en met wie?

De maatregelen ter ondersteuning van ouderen zullen samen met vooral de woningbouwverenigingen uitgevoerd worden. Wat betreft de maatregelen rond jongeren zijn de actoren minder duidelijk. Verder wordt hier gerefereerd aan in coronatijd ontstane initiatieven in Betondorp om eenzaamheid te bestrijden, die het stadsdeel graag verduurzamen wil.

Activiteiten

Het stadsdeel zal ons hopelijk niet kwalijk nemen wanneer we deze activiteiten volledig uit het Gebiedsplan overnemen.

Activiteiten voor een levendig Betondorp

Actieve bewoners van Betondorp organiseren activiteiten om de sociale cohesie te bevorderen, om elkaar te kunnen ontmoeten, voor leefbaarheid, gezelligheid en reuring. Te denken valt aan de buurtconcertjes en informatiemarkt van de ‘Brink op Zaterdag, aan Burendag, aan themamarkten (brocante, vintage, antiquarische boeken), en aan culturele evenementen zoals een kunstroute of exposities. We stimuleren ook de organisatie van meer specifieke activiteiten, om bewoners met een diverse achtergrond elkaar beter te laten leren kennen, zoals buurtmaaltijden en dialoogtafels.

Buurtondersteuning in pandemische tijden

Ook in 2022 willen we de initiatieven die in coronajaar 2020 zijn ontstaan de kans geven om de kwetsbaarste buurtbewoners te blijven ondersteunen met basale levensbehoeften en andersoortige hulpvragen. Tijdens corona is een groep zeer kwetsbare bewoners bereikt en ondersteund, die niet bereikt of bediend worden door de stedelijke voorzieningen. Naast de projecten in Betondorp willen we hiermee ook vergelijkbare initiatieven in andere buurten, zoals Amsteldorp of Jeruzalem, ondersteunen.

Vergroenen in Betondorp

Realiseren buurttuin op het schoolplein Onderlangs. Het stenige oude schoolplein aan Onderlangs is een onderdeel geworden van het stedelijke vergroeningsproject ‘100 grijze punten groen’. Met alle omliggende betrokken partijen, te weten Al Maarif, SKA, kunstenaars en kinderdagverblijven wordt in het najaar van 2021 gewerkt aan een breed gedragen ontwerp van een buurttuin dat in de eerste helft van 2022 uitgevoerd kan worden. In Betondorp zijn verschillende bewonersinitiatieven voor kleinschalige groenprojecten in medebeheer. Deze dragen bij aan het mede-eigenaarschap van de openbare ruimte, bevorderen duurzaamheid, biodiversiteit en leefbaarheid, en zorgen daarnaast voor ontmoeting. De buurttuin aan de Zaaiersweg is zo’n voorbeeld. Deze tuin wordt al enkele jaren succesvol beheerd door, voor en met bewoners. Er is een wens om de tuin een stukje uit te breiden, daarnaast wil men in de huidige buurttuin materiaal dat in slechte staat verkeert, vervangen.

Buurtbeheer en Maatwerk in samenwerking met Pantar

In Betondorp is een initiatief (door de in de buurt opererende stichting Maatwerk) om onder leiding van het sociaal ontwikkelbedrijf Pantar buurtbeheer in te zetten, met als doel extra aandacht besteden aan het verzorgen van de openbare ruimte op buurt- en straatniveau. Betondorp is enkele jaren op de schop is geweest voor het grootschalig vernieuwen van de openbare ruimte. Daarnaast zijn woningcorporaties grootschalig aan het renoveren. Dit zorgt en zorgde voor onrust in de wijk en een onveiligheidsgevoel. Het project is een pilot waarbij mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk kunnen om op straatniveau de verzorging van de openbare ruimte te verbeteren.

Realiseren permanente staanplaatsen op de Brink

Er zijn tijdelijke staanplaatsen voor marktondernemers gerealiseerd om het economische aanbod in Betondorp te vergroten en de sociale cohesie te bevorderen. Deze willen we vastleggen voor de toekomst.

Realiseren van (sociale) supermarkt in Betondorp

In samenwerking met corporaties willen we een (sociale) supermarkt realiseren, zodat bewoners hun dagelijkse boodschappen kunnen doen in eigen buurt.

Huiswerkbegeleiding door Studiezalen

Studiezalen biedt huiswerkbegeleiding voor kinderen groep 7 en 8 uit Betondorp en Amsteldorp.

Versterken netwerk Jeugd en jongeren

Eerder signaleren en doorverwijzen naar partners in het gebied. Dit willen we realiseren door betrokken partijen rondom jeugd bij elkaar te brengen. In samenwerking met de netwerkpartners willen we haalbare resultaten behalen, zoals de kwetsbare jeugd helpen aan zorg, opleiding, traject of werk.

Onderzoek mogelijkheden realiseren geclusterd wonen

In samenwerking met corporaties, directie Wonen, en zorginstellingen wordt onderzocht of het mogelijk is een vorm van geclusterd wonen op te zetten zodat mensen met een toenemende zorgvraag toch in de buurt kunnen blijven wonen.

Passend Wonen

In samenwerking met corporaties, Stichting Woon, Dynamo en zorg mogelijkheden onderzoeken voor meer maatwerk/voorlichting en hulp voor ouderen om in Betondorp te blijven wonen.

Analyse en conclusie

Het valt op dat de Focusopgave Betondorp erg gericht is op het behoud van het bestaande en het beschermen van het zwakke. Misschien is dat ook juist wel de bedoeling van een focusopgave. Erg specifiek wordt het echter allemaal niet als het om de uitwerking gaat. Wat wel opvalt is al bestaande niet-gemeentelijke initiatieven met naam en toenaam in het plan worden opgenomen, wat mijns inziens toch ongebruikelijk is in de gemeentelijke wereld. Dat schept een ongelijk speelveld voor nieuwkomers.

Sommige zaken worden wel concreet zonder dat namen van partners vooruitgeschoven worden: een inspanning te kijken of geclusterde bejaardenwoningen mogelijk zijn, en het realiseren van een (sociale) supermarkt. Nu is er natuurlijk al een sociale supermarkt in Betondorp van de Stichting Veerkrachtig Betondorp, en tevens is er een supermarkt. Spannend om hier nog een derde supermarkt naast te willen zetten, en blijkbaar op de Brink. Maar mogelijk is dit verouderde informatie en zijn we door de realiteit inmiddels ingehaald. Dan is dit plan gelukt!

Wat ons inziens volstrekt gemist wordt in het plan is zicht op de nieuwe bewoners die zich in Betondorp aan het vestigen zijn en die nieuwe initiatieven kunnen gaan ontplooien. Dat lijkt me bij uitstek een gemiste kans. Deze bewoners hebben behalve financiële draagkracht ook een groot maatschappelijk kapitaal bij zich, en bovendien kinderen die niet per sé in de categorie armlastig vallen. Deze bewoners bieden Betondorp kansen. Het gaat dan onder andere om winkels, horecagelegenheden en culturele ondernemingen die zich niet op uitsluitend de armlastigen richten, maar juist ook of volledig op deze meer kapitaalkrachtige bewoners.

Gentrificatie is een lelijk woord in sommige kringen, maar het heeft de leefbaarheid in vele Amsterdamse buurten erg verbeterd. Waarom niet inzetten op een bijdrage van deze nieuwe bewoners? Hun inzet komt indirect ook achterstandsjongeren en bejaarden ten goede, zoals in andere buurten – ik denk nu met name aan de Indische Buurt – gebleken is. Via deze website willen we dan ook graag nieuwe bewoners uitnodigen aan te haken, ook en misschien wel juist bij de voorbereidingen van de 100-jarige viering van Betondorp.

Categorieën
Nieuws Nieuws en interviews

Beschermd stadsgezicht

Smaken verschillen!

Stadsdeel Amsterdam Oost is een procedure begonnen om Betondorp tot beschermd stadsgezicht aan te wijzen, vanwege zijn hoge stedenbouwkundige, architectonische en cultuurhistorische waarde. Het stadsdeel noemt Betondorp een uniek voorbeeld van een Nederlands tuindorp. Verder kent volgens het stadsdeel Betondorp een markante bewonersgeschiedenis, die laatstelijk nog bekroond werd door het plaatsen van een kunstwerk ter ere van Johan Cruijff – over de lelijkheid van het niet in beton uitgevoerde monument op de Brink verschillen overigens de meningen. Over smaak valt blijkbaar toch te twisten!

Hoe dit ook zij: vernieuwing en renovering blijft weliswaar in een dergelijk gebied als het infrastructureel te bevriezen Betondorp mogelijk, maar het ruimtelijk karakter, met de vele kromme en onoverzichtelijke straten, dient zonder meer behouden te blijven, net als groen- en waterpartijen, straatgevels en bij elkaar horende bouwvolumes. Een en ander zal worden vastgelegd in een bestemmingsplan of een omgevingsplan. De aanvraag tot de aanwijzing van gemeentelijk beschermd stadsgezicht is gedaan door erfgoedverenigingen Heemschut, Cuypersgenootschap en Amstelodamum.

Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

Kabouters helpen krakend echtpaar Bobeldijk

Het bejaarde echtpaar Bobeldijk is niet langer tevreden met de woning in Betondorp, waarvoor ze zes jaar eerder afscheid namen van Kattenburg. De kleine woning op Brink 3 begint steeds meer op een gevangenis te lijken voor het echtpaar. Wel hadden ze de toezegging gekregen binnen drie of vier jaar een andere, betere woning te zullen krijgen. Maar daar is inmiddels niets van terechtgekomen. Daarom besluit het echtpaar van respectievelijk 69 en 70 jaar oud, ook te gaan kraken.

Hun oog valt in juli 1973 op een fraaie leegstaande woning aan de Oogststraat 45. De woning is bedoeld voor twee oudere mensen met een medische urgentieverklaring, maar de Bobeldijken zijn de toekomstige bewoners juist te snel af en kraken de woning. Mijnheer Bobeldijk is zelf ook niet gezond. Hij heeft suikerziekte, en schildklier- en hartproblemen. Die laatste spelen sterk op wanneer het echtpaar het bericht krijgt ontruimd te zullen worden op 24 september 1973. Dusdanig zelfs dat Bobeldijk in het ziekenhuis moet worden opgenomen.

Intussen lobbyen de aanhangers van de Bobeldijken overal om zich heen. De zaak komt onder de aandacht van onder andere de Kabouterpartij van voormalige provo Roel van Duijn. Ook andere raadsleden nemen het op voor beide Bobeldijken, en de directeur van de Vereniging Hulp voor Onbehuisden, drs. Heldring. Grootste beschermelinge van het echtpaar is kabouter Hakkenberg-van Gaasbeek. Een en ander resulteert er uiteindelijk in dat de bejaarde krakers niet uit de woning gehaald worden. De Bobeldijken zijn uiterst verheugd over de uitkomst. “Het is eigenlijk een feestje geworden in plaats van zoiets als een begrafenis,” laat het echtpaar in het Parool weten.

De huisuitzetting wordt voorlopig opgeschort.

Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

Schaeffer start renovatie Algemene Woningbouwvereniging

Op 8 november 1973 geeft staatssecretaris Jan Schaeffer door het onthullen van een toelichtend bord het startschot voor een renovatieronde van 863 Amsterdamse woningen, waarvan 230 in Betondorp.

In totaal kost de opknapbeurt 30 miljoen gulden. Het betreft uitsluitend woningen die in handen zijn van de gemeente over woningbouwverenigingen. In Betondorp betreft het deze keer uitsluitend woningen van de Algemene Woningbouwvereniging. Twee jaar eerder is Eigen Haard op haar beurt al begonnen met het renoveren van haar woningenbezit in Betondorp van 500 woningen. Ook de gemeente bezit daarnaast nog eens 500 woningen in het dorp.

Het is de bedoeling dat de bewoners van te renoveren woningen tijdelijk in wisselwoningen in de buurt terechtkomen. De woningen krijgen – de renovatie is bovendien een werkverschaffingsproject – nieuw sanitair, centrale verwarming, nieuwe dakbedekking en ook een schuurtje in de tuin. Toch blijft de huur na huurverhoging nog steeds maar 162,30 gulden, inclusief centrale verwarming. Een ander neemt niet weg dat het protest tegen de renovatie van de woningen in Betondorp groot is.

Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

Leo Happé opent eigen café

Leo Happé komt uit Betondorp en is in zijn jeugd bevriend met Johan Cruijff, met wie hij menig balletje trapt. In januari 1974 begint Leo zijn eigen café aan de Johan Huizingalaan in Amsterdam Slotervaart, samen met Hans de Breij. Speciaal voor de opening komt de dan al wereldberoemde Johan Cruijff van Spanje over naar Amsterdam. Samen met de vrienden gaat hij op de foto die in het Parool wordt afgedrukt…

De vrienden voor café-petit restaurant de Nieuwe Post
Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

CPN

1974
Categorieën
Interviews

Interview met de mensen van Stichting Veerkrachtig Betondorp

Door bemiddeling van Carleen de Lange kregen wij toestemming van MUG Magazine dit artikel over te nemen.

´Welkom bij de andere kant van de kloof´

Onzichtbare armoede krijgt bij de sociale kruidenier in Betondorp een gezicht. Vrijwilligers van Veerkrachtig Betondorp staan sinds de corona-uitbraak arme burutgenoten bij met gratis maaltijden, praktische hulp en morele steun. Oprichtster Carleen de Lange: “Welkom in de wereld van de andere kant.”

Tekst Jos Verdonk Beeld Elmer van der Marel

De straten zijn er vernoemd naar begrippen uit de landbouw. Betondorp is een volkswijk in Amsterdam Oost die een eeuw geleden werd gebouwd. Typerend in het vele groen van plantsoenen en hofjes: een wijk met een vriendelijk, dorps karakter. In de jaren twintig van de vorige eeuw was er aan veel dingen een tekort, waaronder aan doodgewone bakstenen. De architecten van de buurt kozen voor het gebruik van betaalbare beton en aan dat materiaal dankt deze buurt zijn naam.

Betondorp is bovendien de buurt waar de iconische Amsterdammers Johan Cruijff en Gerard (van het) Reve en zijn ‘geleerde broer’ Karel van het Reve opgroeiden. Een aantal plekken herinnert nog aan Neerlandse beroemdste voetballer. In Betondorp wonen nog veel oorspronkelijke Amsterdammers, maar ook ‘nieuwe’ Nederlanders en sinds een aantal jaar steeds meer tweeverdieners en yuppen met een prima gevulde beurs.

Maar er is ook een andere kant. Al dat pittoreske beton houdt veel armoede verborgen, ontdekten Betondorpers Carleen de Lange en haar man Paul aan het begin van de coronatijd. Ze wilden daar iets aan doen. Carleen werd de drijvende kracht achter Stichting Veerkrachtig Betondorp (SVB). Een club vrijwillugers heeft zich hierin verenigd om praktische hulp te geven aan arme Betondorpers, maar er is ook tijd voor een praatje en een luisterend oor.

Paul: “We zijn begonnen met maaltijden en spulletjes rond te brengen met de auto. Dat kun je voor een paar mensen doen, maar het werden er al gauw meer dan twintig huishoudens. Het was praktischer als onze mensen de maaltijden zelf kwamen halen.”

Carleen: “Toen kwam die ruimte hier aan de overkant vrij.” Paul: “Op dat moment werd het idee van de sociale kruidenier geboren.” De ‘winkel’ is een ruimte met metalen stellingkasten en een grote koelkast. Daar worden de hele week levensmiddelen en toiletartikelen verzameld. Deelnemers maken een boodschappenlijstje van wat ze echt nodig hebben. Elke vrijdagmiddag wordt de winkelinventaris zo eerlijk mogelijk verdeeld.

Maaltijden

De vrijwilligers konden in oktober 2021 verhuizen naar het Zuivelplein in een wat gedateerd schoolgebouw. De gemeente betaalt de huur. Carleen: “Tot voor kort kregen we van het Rode Kruis supermarktbonnen, maar dat is helaas niet meer zo. Elke maandag, woensdag en vrijdag delen wij aan het eind van de middag verse maaltijden en soepen uit, maar ook levensmiddelen zoals groente en brood. En iedere vrijdagmiddag is de socialie kruidenier open.”

Maar er worden nog tal van andere initiatieven ontplooid. “We hebben diverse huizen ingericht: van vloer tot onderbroek noem ik dat altijd. Die vloer hebben we gratis opgehaald in Zaandam en die onderbroeken koop ik desnoods van mijn eigen geld.”

De missie van SVB is vormgegeven in een beeldje, gemaakt door Carleen. Het is een metalen veer die is vastgeklonken op een sokkeltje van beton. “Het staat voor de situatie waarin arme Betondorpers zitten”, legt ze uit. “Ze zitten er muurvast in. Maar wij staan achter ze en met veerkracht komen ze weer in een spiraal naar boven. Je moet mensen een beetje hoop geven.”

De buurtbewoners voor wie SVB zich inzet, zijn in verborgen armoede terechtgekomen. Carleen””mensen komen om tal van redenen in de financiële problemen: door hoogopgelopen schulden, echtscheiding of toeslagen en uitkeringen die vervallen. Corona heeft vaak het laatste zetje gegeven. Er zijn mensen die elke maand honderden euro’s tekortkomen. Als je dan naar de gemeente gaat, krijg je te horen dat je eerst maar moet proberen het in eigen kring op te lossen, dan bij de mensen in je buurt en dáárna pas bij de gemeente kunt aankloppen. Maar vaak is het dan al te laat.”

Deze verborgen armoede veroorzaakt behalve stress en schaamte ook gezondheidsproblemen. “Mensen gaan niet meer naar de dokter of het ziekenhuis omdat ze het eigen risico niet meer kunnen betalen.”

Schaamte

Frank Storik komt binnen met de groente van vandaag. Hij zit in de Ouderen Adviesraad van Amsterdam Oost en is een van de vrijwilligers van SVB. Hij werkt niet meer, maar is zo’n vier keer per week in de oude school te vinden. “Het zijn vooral oudere mensen die door deze crisis zijn getroffen, maar er komen ook zzp’ers bij ons. In de coronatijd hadden we studenten die hun baantje kwijt waren geraakt, maar nog steeds zevenhonderdvijftig euro voor hun kamer moest betalen.”

Een van de vaste klanten is Stella. “Ik kom hier regelmatig, zo’n drie keer per maand. Ik ben bij SVB aangemeld door iemand. Ik zei nog: “Daar kom ik toch helemaal niet voor in aanmerking? Er zijn mensen die het veel zwaarder hebben dan ik!” Ze zei toen dat dat helemaal niet waar was. De eerste keer was het een beetje eng natuurlijk. Het is de schaamte, ja.”

Frank: “En dan staat er ineens zo’n dikke man achter een balie voor je neus.”

Stella: “Het is moeilijk toe te geven dat je arm bent, dat je hulp nodig hebt. Doordat mijn dochter nog bij me inwoont, krijg ik geen huursubsidie meer, want zij verdient te veel. Gelukkig gaat ze op 1 juli op zichzelf wonen. Dan kan ik weer huursubsidie aanvragen en hopelijk de schuldsanering in. Daar zit je drie of vijf jaar aan vast, maar daarna ben je schuldenvrij.”

Frank: “Mensen zeggen hier wel eens: ga maar naar Frank. Die hoeft niet zoveel van je te weten en kent wel iemand die je kan helpen.”

De jongste vrijwilliger is Simke. Ze is twaalf en helpt een paar dagen per week mee in de moestuin. Ze geeft een rondleiding. “We hebben echt van alles. Daar staat een vijg, maar we hebben ook tomaten, eetbare bloemen, sla, prei en doperwtjes. De oogst gaat naar de winkel. We geven groente en fruit weg aan de mensen die hier komen of verwerken het in de maaltijden of soepen.”

Soep

Iedere week is er gratis soep voor iedereen en er wordt wekelijks gekookt. Frank: “Wij pakken echt elke feestdag mee om er iets van de maken. Met Pasen doen we iets met eieren en met Oud en Nieuw bakt iemand de gele dag oliebollen. Zo proberen we een beetje smeuïgheid in het leven mee te geven. De twee sociaal betrokken broers van café De Avonden hier om de hoek maken een paar keer per jaar een maal van kip, patat en groente voor onze mensen. Dat is echt een feestmaal! Van de bakker op de Brink krijgen we drie keer per week brood.”

Carleen: “We willen dat mensen met een glimlach weggaan. Er was iemand die zich schuldig voelde dat ze hier kwam. Toen heb ik gezegd: “Zal ik je een geheimpje verraden? Ik ben zo blij dat jij bij met komt, want dan kan ik genieten van jouw dankbaarheid.” Dat meende ik ook. Wij krijgen er met zijn allen iets voor terug.”

Stichting Veerkrachtig Betondorp (SVB), Zuivelplein 9. De naam ‘Stella’ is gefingeerd om privacy-redenen. http://veerkrachtigbetondorp.nl

Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

Wegwezen

De aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10 heeft veel voeten in aarde. De bouw van de Ring begint al in 1962 op een deels al bestaand stratenpatroon. Het eerste deel dat wordt opgeleverd is het deel tussen het Bos-en Lommerplein en de Coentunnel. Dit deel wordt met de opening van de Coentunnel op 21 juni 1966 opengesteld voor verkeer. De westelijke ring, gerealiseerd op het tracé Einsteinweg, is in 1975 gereed en de zuidring in 1980. Het oostelijk en noordelijk tracé van de ring A10 hebben heel wat langer nodig gerealiseerd te worden en zullen uiteindelijk pas in 1990 gereed zijn als de Zeeburgertunnel wordt opgeleverd.

Er is zeer veel protest tegen de aanleg van de ring A10 door verschillende actiegroepen. In Amsterdam Oost is dat de actiegroep Wegwezen. Het protest is mede opgeroepen door het optreden van wethouder P.v.d.A.-wethouder Han Lammers. Han Lammers komt van de vernieuwingsbeweging in de PvdA. Nieuw Links en is in eerste instantie van plan zijn huid duur te verkopen in de strijd met de voortschrijding van het kapitalisme. Hij geeft dan ook in november 1972 de Gemeenteraad aan niet zonder meer aan het vervolg van de realisatie van de Ring mee te werken zonder dat er in de Gemeenteraad in het openbaar wordt gedebatteerd. Later zou Lammers de koers omgooien, onder andere voorstander van de nieuwe metrolijn en grootschalige stadsvernieuwing worden en daarmee de links-activistische wereld volledig tegen zich krijgen. Maar in 1972 heeft Lammers nog idealen en Wegwezen biedt zich namens Watergraafsmeer aan als actiegroep die als doelstelling heeft het realiseren van de oostelijke ring tegen te gaan.

Hoofdbrekens voor Han Lammers

Nadat handtekeningenacties en een inval in het Stadhuis weinig effect hebben opgeleverd, blokkeert Wegwezen op zaterdag 2 december 1972 met enige honderden jongeren na een optocht door Betondorp, een grote blokkade van het kruispunt van de Middenweg en de Gooiseweg. Het grootste bezwaar is dat het volkstuinencomplex Rust en Vreugd en een voetbalveldencomplex (TDO, Watergraafsmeer, TOS Actief en Animo, waar veel Betondorpers voetballen) voor de toekomstige snelweg zullen moeten wijken. Daarbij bestaat dat de indruk dat het afronden van de ring A10 de verkeersdruk op de binnenstad niet zal verlichten, maar alleen maar zal doen toenemen. De actie, die een half uur duurt, haalt het landelijke nieuws en wordt besproken in de Volkskrant en het NRC. Bovendien komt Wethouder Lammers naar een openbare bijeenkomst in gebouw Sjaloom en verzekert de aanwezigen dat iedere betrokkene volgens de bestemmingsplanprocedure bezwaren mag inbrengen.

Kinderen laten ballonnen op te Rust en Vreugd

De volgende actie die plaatsvindt is in mei 1973. Samen met leden van volkstuinencomplex Rust en Vreugd aan het eind van de Ooster Ringdijk, waarvan de bejaarde bewoners (het complex heeft 127 tuinders) het aanbod van een nieuw tuinencomplex in de Wijkergouw in Amsterdam Noord hebben gekregen, laat actiegroep Wegwezen, onder leiding van Arie Visser en Henk Kiers, samen met bewoners van Betondorp honderden ballonnen op. Met spandoeken met teksten als ‘Laat je niet kisten’ en ‘Waar een wil is, is geen weg’, trekken de actievoerders van Betondorp naar het reeds deels ontruimde volkstuinencomplex, waar de actiegroep inmiddels tuinen aan het opknappen is. Ook spant de actiegroep een kort geding aan tegen de gemeente, die inmiddels de bestemmingsplanwijziging aan het behandelen is. Grootste bezwaar is dat ondanks het feit dat er nog geen bestemmingsplan gewijzigd is, allerlei voorbereidende maatregelen worden getroffen om het toekomstig gewijzigd bestemmingsplan mogelijk te maken.

De bejaarde bewoners van Betondorp zien verhuizing van het sinds 1931 bestaande volkstuinencomplex naar Amsterdam Noord niet zitten. Een verontwaardigde bewoner meldt in De Tijd: “Je kan wel een nieuwe tuin beginnen, maar je krijgt nooit meer die oude bomen terug. Een tuin moet zich ontwikkelen en dat duurt een aantal jaren. Wij hadden hier iets opgebouwd, iets moois gemaakt en dat moeten we allemaal weer opgeven. Velen van ons kunnen die energie niet meer opbrengen.” Bovendien kom je vanuit Betondorp slecht op de nieuwe locatie in Amsterdam Noord en moet je maar liefst drie keer overstappen om er met de bus te komen.

Het oude Rust en Vreugd moet wijken voor de Ring A10

De bewoners van Betondorp voelen zich in een hoek gedrukt. Niet alleen verdwijnen de recratiemogelijkheden – tuinieren, voetballen – uit de buurt; ook komt nog eens een lawaaierige snelweg naast de deur te liggen. De ambtelijke molens malen echter, ondanks bezetting van het leegstaande volkstuinencomplex – dat diverse malen de beker kreeg als mooiste volkstuinencomplex van Amsterdam – door actiegroep Wegwezen, onverbiddelijk door. Het kort geding leidt niet tot een positief resultaat en ook de tunnelplannen van Han Lammers gaan niet door. In 1975 brengt Wegwezen nog eens een kritisch rapport uit tegen de bouw van de ringweg. Volgens Wegwezen zullen in de Watergraafsmeer ten gevolge van de ringweg maar liefst 623 volkstuinen moeten verdwijnen, een groot park, vier sportterreinen, woningen, boerderijen en tuinderijen. In plaats daarvan krijgt de buurt een enorme geluids- en stankoverlast terug. Het rapport is wat zwaar aangezet en de Gemeente is inmiddels bijna klaar met het bestemmingsplan en gaat die zomer voorlichtingsavonden in de Watergraafsmeer houden.

Het is een verloren zaak voor Wegwezen. Toch blijft de actiegroep er alles aan doen de plannen voor de aanleg van de oostelijke ring A10 tegen te werken en komt regelmatig in het nieuws. De argumenten worden niet wezenlijk anders, maar de Gemeente kiest voor het belang van het afmaken van de ring A10. De PvdA Watergraafsmeer intussen wil zich gaan inzetten om een geluidsoverlastwerend glazen scherm tussen Betondorp en de ring te realiseren. Dat is een schijnoplossing, aldus woordvoerder Henk Kiers van Wegwezen. De Partij van de Arbeid is een collaborerende partij, merkt hij bitter op in een artikel in het Parool van april 1978. De PvdA is helemaal niet voor het milieu, het is gewoon de Partij van de Auto. Over tien jaar worden er misschien gasmaskers in de Watergraafsmeer uitgedeeld en dan zet men die nog op ook. “Iedereen wordt platgepraat en aan het wezenlijke wordt voorbijgegaan. Ondertussen wordt gepropageerd dat je meedenkt, maar als je dat wilt gaan doen, ben je een vervelende jongen.”

Actiegroep Wegwezen

De actiegroep Wegwezen dient in juli 1981 nog éénmaal een bezwaarschrift in tegen de aanleg van het oostelijk deel van de Ringweg A10. De geluidshinder voor woningen zal ontoelaatbaar toenemen als de weg wordt aangelegd. Daarbij zal er groen verdwijnen nabij Betondorp en valt te vrezen dat de aanleg van het beoogd dijklichaam van de weg de funderingen van de Betondorpse woningen ernstig zal verstoren. Verkeersvoordeel verwacht de actiegroep niet van de ring. Het kort geding, dat ook niet worden gewonnen, is voor zover wij konden achterhalen het laatste teken van leven van de actiegroep Wegwezen. Zoals bekend is de ring er gekomen.

Categorieën
Interviews Nieuws en interviews

Interview met Rody Hofkamp

Door Rogier Schravendeel

Ik zit met Rody Hofkamp op het plein van de Oranje Vrijstaatkade, voor het Stadsdeelkantoor van Amsterdam Oost. Rody heeft heel wat te vertellen. In een paar jaar tijd heeft Betondorp hem indrukwekkend veranderd. Tijd voor een gesprek.

Het begon voor Rody allemaal met de Donderdagmarkt en zijn limonadebar

‘Via mijn geliefde Atena ben ik met Betondorp in aanraking gekomen’, aldus Rody, die tegenwoordig op de Middenweg woont. ‘Ik wist van tevoren niet wat voor geweldige plek Betondorp is. Betondorp heeft echt alles in zich om in korte tijd uit te groeien tot het allerpopulairste stukje Amsterdam. En dat is geen grapje.’ Rody, die niet wil zeggen hoe oud hij is, is enorm enthousiast over Betondorp.

‘Betondorp heeft me de mogelijkheden gegeven die ik nu aan het uitbouwen ben. Wat mensen vaak vergeten is, dat toen de donderdagsmarkt geopend werd, er plotseling ook een blauwe vis verscheen op de Brink. Ik kan me die dag als de dag van gisteren herinneren. Ik was een van de vormgevers van de eerst versie van die markt, met mijn limonadebar.’

Maar het bleef niet bij die limonadebar. ‘Ik heb altijd enorme behoefte gehad mensen bij elkaar te brengen’, aldus Rody. ‘Misschien komt dat wel door mijn dorpse achtergrond’. Betondorp heeft de naam een dorp te zijn. En in zekere zin is ze dat ook. Maar is Betondorp ook een dorp in de zin van onderlinge solidariteit? Volgens Rody is daarin nog veel te winnen.

‘Natuurlijk deed ik mee met al die geweldige initiatieven om de buurtbewoners dichter bij elkaar te brengen. De initiatieven van Eric Meursing met zijn kunstroute, Eugene Weusten met de befaamde Brink op Zaterdag en ook anderen zijn natuurlijk geweldig. Maar op een gegeven moment wil je ook zelf initiatief nemen, aan het roer staan van het schip dat je eigen dromen realiseert.’

Rody legt uit aan BuurtBewoners, jong en oud, hoe de partij erachter staat

Die kans kwam voor Rody toen hij Andy Knijpinga tegenkwam, de befaamde initiator van de Partij van de Dialoog, oorspronkelijk ontstaan in Almere. Andy stelde Rody in staat zich voor diezelfde Partij van de Dialoog kandidaat te stellen vanuit Betondorp voor de gemeenteraadsverkiezingen voor Stadsdeel Amsterdam Oost. Die kans liet Rody niet liggen. Hij wist dit voorjaar het voor een beginnende partij uiterst respectabele aantal van 153 zetels te behalen.

Volgens Rody is dat nog maar het begin. Hij heeft grote plannen al dan niet vanuit een politieke positie bij te dragen aan de verbinding in Betondorp. ‘Ik geloof in gezelligheid. Een ouderwets begrip, samen dingen doen.’ En het 100-jarig bestaan van Betondorp in 2024 biedt daar volgens Rody alle kansen voor. ‘Ik waardeer het initiatief van de website www.betondorp100.nl zeer,’ aldus Rody. ‘Iemand moet het voortouw nemen.’ Maar wat het allerbelangrijkste is, waar het echt om gaat, is de deelname van alle buurtgenoten aan dit geweldige feest.

Politiek dier

‘Betondorp 100 jaar moet een feestje worden waar iedereen aan mee doet. Dus niet alleen het welzijnswerk met de bekende subsidieklanten. Ook nieuwkomers moeten nadrukkelijk uitgenodigd worden mee te doen. Betondorp zijn we samen. Iedereen telt mee!’

Categorieën
Geschiedenis Geschiedenis 1971-1980

Renovatie

De renovatie van woningen die inmiddels in Betondorp op kleine schaal is ingezet, mag niet op ieders tevredenheid rekenen, getuige een ingezonden brief in het Parool van 1 maart 1975.

Renovatie Betondorp

De familie Mudde is zo tevreden over de renovatie in het Betondorp. Ik wil mijn ervaringen ook wel eens vertellen. Ik kwam in een smerig huis dat drie jaar leeg had gestaan. Ik ging naar de Veeteeltstraat met het verzoek om hulp, maar die werd niet verleend. Acht maanden heb ik in die wisselwoning gewoond. In oktober kreeg ik f 1200,50 voor de onkosten en eind juni nog eens f 1700,50. Nu krijgen de bewoners meteen f 3000. Twee dagen nadat ik was weggegaan kwam ik mijn smeedijzeren ganglantaarn en bollelampen halen. Ze waren al weg. Ook mijn glas-in-looddeur in de gang was foetsjie.

In mijn herstelde woning staat de verwarming vlak bij de deurpost, terwijl die best 60 cm verder geplaatst had kunnen worden. Ik moest een vouwdeur nemen, wat de gang donker maakt. Verleden voorjaar moesten er betonnen drempels worden gemaakt in de keuken en de slaapkamer. De deuren sloten niet, het regende naar binnen. En na drie jaar is nog de buitenboel niet geschilderd. De verf in huis is ook knudde. De Algemene Woningbouw doet het beter. Die heeft de kat uit de boom gekeken. Mooie glansverf, glazen wand tussen de kamers. Met de douche-w.c. ben ik wel tevreden, evenals met de keuken en de scheur. Maar ik ben 83 en ben er wel op achteruit gegaan. Dat doen ze oude mensen aan.

AMSTERDAM

MEVR.C.P.S. v. D.

De ingezonden brief is een reactie op een ingezonden brief van de familie W. Mudde van 18 februari 1975. Zij schrijven:

Renovatie Betondorp

Met verbazing hebben wij het artikel gelezen over de renovatie van het Betondorp. Bepaalde feiten zijn gewoon niet waar. Als er bv. mensen zijn, die niet alleen de verhuizing kunnen klaren, dan zijn er altijd wel anderen, die willen helpen. Buurtbewoners en bouwvakkers zijn er echt niet te beroerd voor. Inspraak is er zeker ook geweest. Er zijn avonden georganiseerd, waar de bewoners met al hun ideeën en vooral met hun problemen voor de dag konden komen.

Ga je daar niet naar toe, dan kom je natuurlijk ook niet verder. Voor bejaarden lijkt mij dat ook geen bezwaar, want het Betondorp is groot. Wij zijn erg tevreden met ons gerenoveerde huis. In de oude staat was het niet veel meer, rottend hout, tocht, enz. Hadden we dan zo door moeten gaan in een verkrottende buurt zonder normale voorzieningen als douche, c.v. om maar niet te spreken van schuren voor de bovenhuizen? Er staan nu geen vijf of zes fietsen meer in een portiek, de huisdeuren zijn voor iedereen makkelijker te bereiken en het staat veel netter. U had er verstandig aan gedaan ook tevreden mensen aan het woord te laten, want die zijn er echt wel, ook onder de bejaarden.

Betondorp, Fam. W. MUDDE