Op vrijdag 1 november 2024 was ik op bezoek bij Johan Siemons. Johan, die in 1937 geboren werd, heeft mooie herinneringen aan Betondorp, waar hij van 1947 tot 1961 woonde. Johan en zijn vrouw wonen tegenwoordig in Heiloo.
Ik werd op 4 maart 1937 geboren in Tuindorp Nieuwendam. Mijn zus Lientje zou in 1944 aan een ziekte overlijden. We woonden toen al in de Diamantstraat. Ik had ook een oudere broer, Louis.
Dus jullie waren naar Zuid verhuist inmiddels? Waarom was dat?
Mijn moeder was bang dat ze in Noord vast zou komen te zitten, dat ze vanwege de Duitsers de pont het niet meer zou kunnen gebruiken, en dat ze dan haar moeder niet meer kon bezoeken. Vandaar dat we naar Zuid verhuisden. Dan zaten we in ieder geval aan de goede kant van het IJ. We hebben toen woningruil gedaan met de Diamantstraat.
Heb je de hongerwinter nog bewust meegemaakt, Johan?
Ja, mijn vader was zijn hele leven meteropnemer bij het GEB, dat zat toen bij het Leidsebosje, in een voormalig ziekenhuis. Hij mocht vanwege zijn werk een fiets gebruiken, en hij heeft in de hongerwinter Noord Holland tot Anna Paulowna afgefietst om voor ons aan eten te komen. Zo kwamen we de winter door. Mijn vader overwoog om bij het verzet te gaan, maar het leek hem toch te link gezien de bruutheid van de bezetters. Ik herinner me dat ik in die tijd ook een heel leuk vriendinnetje had, dat door de Duitsers werd meegenomen… Nog een bijzondere oorlogsherinnering. De brug van ponten naar de overkant van het IJ. Dat was in 1945. Later, bij de opening van de NoordZuidlijn zou dat nog eens worden overgedaan, maar dat ging toen niet door…
Wanneer kwamen jullie in Betondorp terecht, of Tuindorp Watergraafsmeer, zoals het dorp toen nog vaak genoemd werd?
Dat was in 1947. Ik was tien. We kwamen op Zaaiersweg 85-1 te wonen. Vanuit het raam kon je prima de Nieuwe Oosterbegraafplaats overzien. Het was een kale bende, omdat het hout in de oorlog grotendeels was opgestookt. Alles was gekapt. Ik weet nog dat we uit het raam aan het kijken waren en mannen met handschoenen zagen die aan het graven waren. Ze waren graven aan het ruimen. Kijkt een van die mannen in onze richting en steekt een doodshoofd in de lucht. “Ruilen voor een kop koffie?” We wisten niet hoe gauw we bij het raam moesten wegkomen…Het was een hele gezellige tijd. Mijn broer en ik, en mijn ouders. Later, toen hij ging trouwen, ging mijn broer het huis uit en bleef ik samen met mijn ouders achter. Maar eerst zijn we nog samen op onze Lambretta scooters naar Duitsland gegaan, zoals op de foto hieronder te zien is.
Waren jullie socialistische van politieke opvatting, zoals de meeste bewoners van Betondorp?
Ja, wij waren van de S.D.A.P., en mijn broer en ik zaten op bij het AJC. Onze tegenstanders in de buurt waren de padvinders. Die zongen “AJC moet potje likken, anders hebben ze niks te bikken!” Het AJC zat op het Zuivelplein. Er zaten daar drie scholen bij elkaar, eentje aan het Onderlangs en twee op het Zuivelplein. Links zaten de katholieken. Die hadden een klok op het dak staan en als rechtgeaarde AJC-ers hebben we die klok weleens eruit getild en op het dak gelegd. In het midden zat de AJC en mogelijk rechts dan die padvinders.
Waar zat je op school?
Ik zat op de Watergraafsmeerschool, op Zuivelplein 13. Ik kwam van de Diamantstraat en begon in de vijfde klas, maar ik was snel thuis in Betondorp. Er zaten maar liefst 52 kinderen in de klas. De banken stonden tot aan de achtermuur. De meester had het maar te verstouwen met al die kinderen. We hadden een beroemde onderwijzer: meester Jansen, die in de oorlog geweigerd had de Joodse kinderen uit zijn klas weg te sturen en die toen geschorst werd. Het was een uitstekende leraar. We speelden bok bok berrie, diefje met verlos… Aan sport deed ik niet. We gingen we met het AJC naar het Pinksterkamp te Vierhouten. Op de foto hiernaast zie je mij klaar staan voor vertrek. Dan moesten we het vuur brandend houden, dan hadden we vuurwacht… Totdat die AJC ondersteboven ging, ergens in de tweede helft van de jaren vijftig. Je had ook de Meidans, rond de paal. En natuurlijk het Bessenfeest. Dat werd door Eigen Haard voor al zijn bewoners georganiseerd. We werden er al voor uitgenodigd toen we nog in de Diamantstraat woonden. Dan kwamen we met alle kinderen met een boot aangevaren over de Keulse Vaart, de Weespertrekvaart tegenwoordig…
Ik heb ook nog de Ronde van Betondorp meegemaakt. Ik weet nog dat ik op het Onderlangs stond te kijken, op de hoek van de Ploegstraat. Zie ik een wielrenner zo over de heg van een voortuintje duikelen… Sportvereniging De Germaan organiseerde dat…
En toen moest je naar de middelbare school… hoe was dat?
Ik heb maar een jaartje MULO gedaan, in de P.N. Arntzeniusstraat, en dat werd helemaal niks. Ik had andere plannen. Ik wilde naar de Grafische School. Die zat op de Dintelstraat in Zuid. Dat was een hele mooie school, die had nog iets van het ouderwetse gildesysteem. Ik ging er met een paar jongens uit Betondorp naar toe. De directeur zorgde dat zijn leerlingen ook direct een betaalde baan konden vinden. Eerst was je ‘jong gezel’, daarna ‘fotograaf’ en daarna ‘gezel-fotograaf’. Die hoek van de drukkerij en binderij is altijd een beetje in de sfeer van de gildes gebleven. Ik had bij mijn ouders thuis – mijn broer was het huis inmiddels uit – een Doka, een donkere kamer gemaakt op zolder, zodat ik zelf foto’s kon ontwikkelen.
Wat deed je in die jaren in je vrije tijd?
Ja, de AJC was een aflopende zaak, maar toen ging ik bij het NJN, de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie. Die club hoorde trouwens niet bij de SDAP maar had een neutraal karakter. Verder had ik een baantje op zaterdag. Ik moest vlees wegbrengen voor de slager op de hoek van de Landbouwstraat en de Brink, slager van de Linde.
En in 1961 verliet je uiteindelijk Betondorp en je ouders?
Ja. Na de Grafische School ging ik werken in Utrecht, maar ik bleef thuis wonen. Daarna militaire dienst en heb ik nog de driejarige avond-MULO gedaan. En toen vloog ik uit en ging in de Jordaan wonen, niet lang daarna vergezeld van mijn vrouw. Maar dat is een ander verhaal…
Hartelijk dank Johan, voor het interview over je jaren in Betondorp.
Onderstaande foto’s kregen wij ook nog van Johan toegestuurd. Herkent u zichzelf, stuur dan even een mailtje.
