Tot ons verdriet vernamen wij dat Greg Sarton, van Sarton Records, aan het eind van de maand februari 2023 stopt met zijn activiteiten. Serton vertrekt omdat niet voldoende zekerheid gegeven kan worden over hoe lang hij precies het pand nog kan gebruiken. Vandaar dat hij vertrekt en zich weer gaat toeleggen op de verkoop van zeldzame platen via platenmarkten.
Behalve dat wij een erg prettig contact met Greg hadden en wij zijn vertrek persoonlijk betreuren, vrezen wij ook dat het voormalig supermarktpand weer lange tijd leeg gaat staan, wat de uitstraling van de Brink weer niet ten goede zal komen. Het lijkt ons praktisch uitgesloten dat zich hier weer een supermarkt zal vestigen.
Mogen wij de lezers herinneren aan ons eerder voorstel om de Brink eens grondig te herzien? Zou zou bijvoorbeeld serieus overwogen moeten worden om horeca op het plein toe te laten. Een restaurant zal de aantrekkelijkheid van het dorp juist voor nieuwe bewoners en meer kapitaalkrachtige besteders doen toenemen, en mogelijk ook winkels aantrekken in een beter segment.
De vrijvallende locatie – net als overigens het Brinkhuis – is hier bij uitstek geschikt voor…!
Mede naar aanleiding van het boek over Joods Betondorp dat afgelopen jaar op 4 mei 2022 gratis in Betondorp ter beschikking werd gesteld, zal in 2023 het project Namen en Nummers ook in Betondorp starten. We zijn blij dat Betondorpse Marion Nagel hierin een voortrekkersrol zal spelen en wensen haar vanaf deze plek van harte succes toe!
In Betondorp zijn de eerste twee huizen aan de Tuinbouwstraat, die wegens bouwvalligheid moesten worden ontruimd, gesloopt. Nog ongeveer 54 woningen aan de Oogststraat en omgeving zullen eveneens met de grond worden gelijkgemaakt.
Het betreft hier de gemeentewoningen, die in de eerste jaren na de eerste wereldoorlog zijn gebouwd en toen ten voorbeeld werden gesteld als de moderne betonbouw. Het grondmateriaal, zogenaamd koolbeton en een afvalproduct van de vuilverbranding, werd niet ontijzerd en blijkt nu volledig te zijn doorgeroest.
In de loop van de jaren heeft de gemeente wel geprobeerd de woningen wat bij te lappen, maar ze konden van een algehele verwoesting niet worden gered. De bewoners hebben inmiddels een betere woning gekregen.
Het verdwijnen van de surveillerend straatagent en bijbehorende politieposthuizen baart op 2 maart 1960 een scribent van het Algemeen Handelsblad ernstige zorgen.
Het verdwijnen van de gewone straatsurveillance, de agent met zijn handen op de rug en zijn collega die statig met zijn fiets zijn ronde trapt, bezorgt ons soms angstdromen. Het is nu al zó, dat u in een stille buurt, zoals bijvoorbeeld Betondorp in Amsterdam-Oost […] met een minimum aan risico een eenzame voorbijganger kunt neerslaan. Want de auto-surveillance zal nooit en te nimmer die bescherming kunnen bieden, die de ouderwetse agent-op-elk-blok met zijn politiefluitje van een kwartje bood. […]
De gevolgen? Baldadigheid, losgeslagen jeugd. Ze hebben de kans van hun leven, want oom agent loopt niet meer om de hoek. De opgegroeide blegels, de souteneurs van de binnenstad, de relletjesmakers en de café-uitsmijters met de harde handen, zij hebben een vrijheid zie zij vroeger niet hadden. Er is minder messentrekkerij en er zijn minder vechtpartijen dan vroeger… die bij de politie bekend worden. Maar deze laatste zes woorden worden maar al te vaak weggelaten.
Van Andy kregen we bovenstaande foto toegestuurd. Het is hier een speelterrein voor kinderen, en niet een uitlaatplek voor honden. Andy vroeg het bordje aan en de Gemeente plaatste het. Zo snel kan het gaat. Bedankt Andy voor deze actie. We hopen dat het bordje hondenbezitters voldoende duidelijk maakt dat er niet meer in het plantsoen gepoept mag worden door onze geliefde viervoeters.
Een merkwaardige ingezonden brief treffen we aan in de Leeuwarder Courant van 13 december 1961, waarin door L. de Boer wordt gereageerd op een bericht van een ‘nozem’. De ingezonden brief verwijst onder andere naar de enige tijd eerder in Betondorp gepleegde overval op het postagentschap uit 1959 en is gericht aan twee jongemannen die blijkbaar eerder in de LC schreven over hun nozemschap.
LAAT ONS MET RUST IX
Beste Frans, ik heb met enige verwondering jouw schrijven gelezen en mij daar later over geërgerd. Ik wil je hier een antwoord geven en ook ten dele aan Jacob. Je schrijft, dat je 16 jaar bent en nozem, dit laatste daar ben je geloof ik nogal wat trots op. Fout, volgens mij ben je geen nozem en je weet zelfs niet eens wat dat woord betekent. Jij gelooft, dat een jongen, die jouw leeftijd heeft bereikt of iets ouder, dat hij dan een nozem is. Doch zo is het niet, hoor. Ik ben zelf van mening dat alleen de grote stad en de grotere centra met dit onkruid te maken hebben. De oudere generatie zal er niets op tegen hebben als fatsoenlijke jongens hun eigen leven leiden, hun muziek en alle liefhebberijen meer. Ze misgunt de jeugd ook geen brommer of wat dan ook.
De oudere generatie heeft een bepaalde groep met het woord nozem aangeduid. (ze hadden er zeker geen ander woord voor). Welnu, een nozem is iemand die liever geen werk doet, een beetje op de kosten van zijn ouders leeft en als de mooie jongen langs de straat zwerft. Uit louter verveling hindert hij de voorbijgangers op allerlei manieren, ze racen als gekken op brommers en dan liefst met twee tegelijk door de stad. Dat is één soort nozem en wel de onschuldigste, de andere? Wel, wij weten allen wat enkele jaren terug hier in Betondorp is gebeurd en nu weer in Baarn om van andere dingen maar te zwijgen. Kijk dat zijn nozems en als de oudere generatie daar tegen ingaat, dan kan geen enkele jongen, die zich zelf respecteert, daar iets tegen hebben. Hij zal zich dan wel tweemaal bedenken voor hij zich zelf nozem noemt.
Een jaar geleden werden we verrast door de heropening van een supermarkt in Betondorp. De wens van bewoners om ook een tweede supermarkt op de Brink, in de locatie van de voormalige A-markt, te doen openen, zal voorlopig niet gehonoreerd worden. Dit komt omdat Ymere een dermate hoog huur bedrag voor de locatie vraagt, dat het houden van een supermarkt niet rendabel is. Stadsdeel Oost is op zijn beurt niet bereid geld bij te leggen om een en ander voor de bewoners te subsidiëren. Een patstelling dus, en ten voordele van Serton Records, die voorlopig in de ruimte van de voormalige A-markt lijkt te kunnen blijven. Een en ander wordt geillustreerd door een bericht van AT5 hieronder, ter gelegenheid van een bezoek van de nieuwe stadsdeelvoorzitter Carolien de Heer, hieronder in gesprek met Andy Knijpinga van de Partij van de Dialoog.
Het lijkt overigens weinig realistisch te verwachten dat Betondorp maar liefst twee supermarkten rendabel kan laten draaien. Er wonen maar om en nabij 3.000 bewoners in het dorp en het zal de enige supermarkt Foodshop Kings and Queens op de Brinkstraat 25 genoeg moeite kosten om overeind te blijven. Dit terwijl het assortiment beperkt is; wellicht te beperkt voor de behoefte van de Betondorpers. Intussen wil de Brink Foodmarket ook nog niet voldoende op gang komen. De vier kramen staan vaak wat verlaten op het plein. Initiatiefnemer Eugene Weusten is trots op het resultaat, maar geeft toe dat de aantrekkingskracht van de markt te gering is om bezoekers van buiten te trekken of de Brink dermate aantrekkelijk te maken dat ondernemers zich er weer willen vestigen.
Eugene Weusten
Wellicht zou een oplossing kunnen zijn ook het buurtje aan de overkant, rond Anfield Road, als afzetgebied van een supermarkt. Dit zou bijvoorbeeld plaats kunnen vinden door het helpen van Foodshop Kings and Queens deze doelgroep aan de overzijde van de Middenweg te bereiken. Indien dit zou lukken is het wel de vraag in hoeverre het huidige pand aan de Brinkstraat voldoende groot is om een wat meer uitgebreid assortiment te gaan voeren. Wellicht zou een nieuwe supermarktruimte ook aan de overkant, om en nabij Anfield Road gevonden kunnen worden.
Want het lijkt vooralsnog een illusie dat een supermarkt bereid gevonden kan worden om – naast de reeds bestaande supermarkt in de Brinkstraat – een vestiging op de Brink te openen. Daarom stel ik op deze website al enige tijd voor al dan niet bestemmingsplanmatig de Brink volledig te herzien, weliswaar binnen de bestaande contouren. Wat de Brink nodig heeft, is hoogwaardige horeca. Die zou bijvoorbeeld in de voormalige bibliotheek gevestigd kunnen worden. In de plint waar vroeger de A-markt zat zouden dan enige hoogwaardige winkels gevestigd kunnen worden. Een en ander zou gecombineerd moeten worden met een initiatief om de enorme massa’s buitenlandse toeristen waar Amsterdam nu eenmaal over beschikt, naar het architectonisch zo prachtige dorp te trekken, bijvoorbeeld door het bewust promoten van Engelstalige architectonische wandelingen.
Voor dit soort plannen is de steun van politiek en stadsdeel onontbeerlijk. Het is mij op het ogenblik niet zo helder wat de ideeën van politiek en stadsdeel zijn voor Betondorp, behalve het tegengaan van achterstellingen en armoede, en het bevriezen van het architectonisch beeld. Een ook de Partij van de Dialoog, de enige echte Betondorpse partij waar Andy Knijpinga en Rody Hofkamp zich de afgelopen verkiezingen voor inzetten, zwijgen als het graf wanneer het gaat om een toekomstvisie voor Betondorp. En dat is jammer. Er is veel moeite in de Partij van de Dialoog gestoken bij de gemeenteraadsverkiezingen en er hebben tussen de 150 en 200 mensen op gestemd. Jammer zou zijn wanneer we juist nu, nu het er om gaat een toekomstperspectief voor Betondorp op poten te zetten dat vanwege de viering in 2024 van 100 jaar Betondorp de wind in de zeilen heeft, een stille dood sterven.
Daarom eindigt dit stukje met een hartelijke oproep aan de Partij van de Dialoog en andere vooruitziende bewoners en organisaties van Betondorp zich samen te gaan buigen over een toekomstperspectief van Betondorp, een wijk die langzaam maar zeker aan het gentrificeren is, waar tegenwoordig weer kinderen spelen, kunstenaars actief zijn of worden en die alles in zich heeft een van de meest aantrekkelijke buurten van Amsterdam te worden. Maar er moet een visie zijn. En die is er nu niet. Moge dit stukje aan visievorming bijdragen. Want het moet maar eens klaar zijn met het pappen en nathouden. Deze buurt heeft perspectief! Maar dan moeten we samen wel out of de box durven denken.
Andy heeft nog maar net zijn Stichting Maatwerk opgegeven, of hij zet zich alweer actief in de buurt in voor Oekraïners. Hij doet dat via ANDY’S advies en bemiddelingsbureau.
Wij bewonderen Andy voor zijn onverminderde energie en inzet voor de buurt. Andy is een echte bruggenbouwer.
Bij het anders zo rustige Betondorp (Tuindorp Watergraafsmeer) grommen de draglines. Zware vrachtwagens voeren verse zwarte aarde naar het plantsoen aan het Onderlangs. De Dienst der Beplantingen, bij grote werken altijd het laatst aan de beurt, grijpt de gelegenheid aan om na de afwerking van de Gooise Weg in één adem door het park aan het Onderlangs opnieuw in te delen. De verbreding van de ringdijk had dat noodzakelijk gemaakt. Bovendien vertoonde het plantsoen gebreken: op verschillende plaatsen waren de vlak na de Eerste Wereldoorlog aangelegde wegen verzakt. Van de verliefde jongelui die weliswaar het hun hoofd in de wolken liepen, werden de voeten hierdoor drijfnat. Tegen de Tweede Wereldoorlog werd de drainage steeds slechter: er kwamen modderkuilen en de bomen groeiden traag.
BEJAARDEN
Bij de nieuwe indeling is rekening gehouden met de samenstelling van de bevolking in het Betondorp. Het dorp is namelijk direct na de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Uit donkere stegen en straten trokken de jonge, kinderrijke gezinnen naar de voor die tijd verschrikkelijk verre tuinstad. Het beviel de mensen daar goed, zodat verhuizingen zeldzaam waren.
Het Betondorp heeft daardoor thans een kenmerkende leeftijdsopbouw: er wonen vrijwel alleen bejaarden, (één van de twee scholen moest zelfs gesloten worden omdat er geen kinderen meer waren!). Voor de oudere mensen kan trappenlopen moeilijkheden opleveren, daarom is het ouderwetse plateau (geliefkoosde plaats voor het minnekozen) afgegeraven. De brede stenen trappen langs de dijk waren overbodig geworden en zijn dan ook gesloopt.
Met de vrijgekomen grond van het plateau is de vijver in de speelweide gedempt. Al geruime tijd kwamen klachten van bezorgde moeders en niet zonder reden, een vijver hoort niet thuis in een speelweide. In de toekomst komt er misschien een ondoepe plasvijver voor kleuters.
DRAINAGE
De eerste maatregel tegen de hoge waterstand is dat er enige duizenden kleine, poreuze drainagebuizen zullen worden gelegd. Dat geschiedt machinaal, een fascinerend gezicht. Voorts wordt het plantsoen dertig tot veertig centimeter opgehoogd. De grond daarvoor wordt met vrachtwagens uit de IJpolder of de Diemer Buitendijkse Polder gehaald. Vervolgens wordt een zand- en puinfundering gelegd voor de nieuwe wandelpaden en kunnen de perken en vakken worden afgepaald. Het laatste woord is dan aan de planters: in totaal moeten 20.000 bomen en heesters de grond in. Op de tekeningen staat precies waar de 636 populieren, de 7550 kruipwilgen, de essen, de iepen, de kersebomen en de appelbloesembomen moeten komen.
Tuinarchitectuur kent, evenals de schilderkunst, ontwikkelingsfasen. De laatste jaren was een uiterst strakke, Mondriaan-achtige indeling met grote kleurvakken “en vogue”, maar nu wordt de toon weer iets losser. Cirkels zijn weer toegestaan en daar zal het Onderlangs van profiteren: er komen ronde perken met geraniums, rozen en snijbloemen. De indeling is wat losser, minder symmetrisch.
VEEL GELD
En dan begint voor de nieuwe generatie in Betondorp de taak kindertjes te leren dat zij plantsoenen niet mogen vernielen. Want, lieve jongens en meisjes, het park heeft veel geld en energie gekost, van de tekenaars, architecten, tuinlieden op Frankendael, de machinisten end e chauffeurs. De planten groeien niet gratis in de natuur, jongens en meisje, denk dat niet. Beplantingen berekent dat een grove heester een tot twee kwartjes kost, een fijnere struik kost al twee gulden en voor een boom moet de gemeente vijftien tot twintig gulden neertellen…
