Uit de Nieuwe Schiedamsche Courant van 30 november 1932
ONTWAPENAARS IN ACTIE.
Pacifisten hinderen ds. v.d. Heide
Men herinnert zich, hoe eenigen tijd geleden het soc. dem. Tweede Kamerlid ds. A. v.d. Heide door dienstweigeraars, die de hymne “Breekt de zwaarden over de knie” aanhieven, van een spreekgestoelte werd verdreven. De vredelievende elementen hebben het blijkbaar stevig op den vrijzinnigen predikant gemunt en verstoren nu zelfs de godsdienstoefeningen, waarin hij optreedt.
Zondagmorgen vervulde ds. v.d. Heide een spreekbeurt voor vrijzinnig protestanten in Watergraafsmeer [en wel in Betondorp, redactie] . Men deelde nu aan de soc. dem. pers mee, dat deze godsdienstige bijeenkomst op hoogst onbehoorlijke wijze is verstoord door een twintigtal anti-militaristische voorstanders van de persoonlijke dienstweigering, die zich tot taak schijnen te hebben gesteld ds. van der Heider, waar hij als spreker of predikant optreedt, lastig te vallen.
Tijdens de preek van ds. v.d. Heide, begon plotseling een aantal jongelingen in spreekkoor kabaal te maken. Hierdoor ontstond een groote consternatie en een deel van de aanwezigen reageerde op die ordeverstoring o.a. door op in de koor geroepen vraag: Waar behooren de dienstweigeraard? te antwoorden: “In de gevangenis” en “In Veenhuizen”.
Inmiddels werd politiehulp ingeroepen en toen een paar agenten verschenen, verlieten ongeveer twintig personen vrijwillig de zaal. De politie schijnt tegen geen der ordeverstoorders proces-verbaal te hebben opgemaakt, maar bleef toezicht houden.
Ds. v.d. Heide vervolgde toen zijn toespraak, maar toen hij constateerde dat de rust was teruggekeerd stonden opnieuw twee lieden op die iets schreeuwden.
Toen dit tweetal verwijderd was, kon de soc. dem. predikant rustig doorspreken. Inmiddels schijnen de vredelievende dienstweigeraars ook al pacifisten van een eigenaardig soort te zijn!
In De arbeider; socialistisch weekblad voor de provincie Groningen. is in de uitgave van 24 december 1932 een nabeschouwing op het gebeuren te vinden.
Ds. A. v.d. Heide en de dienstweigeraars
Zooals bekend, werd eenige weken geleden in een godsdienstige samenkomst in het Betondorp te Amsterdam door een aantal geestverwanten geprotesteerd tegen Ds. v.d. Heide, wegens de aangenomen houding tegenover de dienstweigeraars in de strafgevangenis te Scheveningen. Van dit gebeurde werd, behalve in de revolutionaire pers, ook bekendheid gegeven in “Het Algem. Handelsblad” en “Het Volk”. Terwijl echter het Handelsblad zonder eenig commentaar een bloote vermelding der feiten gaf, plaatste “Het Volk” van diezelfde gegevens scheeve en onware berichten. “Het Volk” sprak van “verstoring op hoogst onbehoorlijke wijze”, van herrie schoppen”, “kabaal” enz.
Eenigen tijd later verschenen echter berichten in het buurtorgaan “Ons Weekblad” waarin op juiste wijze een relaas werd gegeven van het gebeurde, ook met vermelding van de geuite woorden door onze geestverwanten, gevolgd door een verklaring, waarom een dergelijke wijze van protesteeren werd toegepast. Uit het relaas bleek ook, dat het protest op waardige wijze had plaats gevonden.
Intusschen bleek echter, dat “Het Volk” door zijn scheeve voorstelling nog steun had gevonden in een partijgenoote, L. v.d. B. uit Stompetoren, die het ook voor Ds. v.d. Heide opnam en de afstraffing van de dienstweigeraars goedkeurde onder het motto: de dienstweigeraars hadden de bevelen van de bewakers niet opgevolgd.
Terwijl het hier toch blijkt dat “Het Volk” steeds openstaat voor berichtgeving en beoordeeling van totaal onkundigen, die van het geheele geval niets begrijpen en dan naar aanleiding van gestook in “Het Volk” naar de pen grijpen, was het onmogelijk eenige polemiek in hetzelfde arbeidersorgaan te voeren. Wij laten hier het geweigerde ingezonden stuk volgen, alsook het antwoord van de redactie van “Het Volk”.
Het ingezonden stuk luidde als volgt:
“In het avondblad van 3 dezer vind in onder het opschrift “Herriemakende dienstweigeraars” een stukje, waarin Mevr. v.d. W.-d. B toegeeft, dat er indertijd gevangen dienstweigeraars door bewakers geslagen zijn, in welke zaak ook Ds. v.d. Heide betrokken was. Aan het slot zegt zij: Ds. v.d. H. heeft gelijk in deze zaak, nadat zij eerst heeft doen uitkomen, dat de geslagen dienstweigeraars opstandig geweest waren. Moet ik hieruit nu opmaken dat verzet tegen aangedaan onrecht niet goed is, dat het niet alleen volgens de wet strafbaar is, maar ook volgens sociaal-democratische moraal?
Ik weet het niet meer, want onlangs zei “Wakker” voor de Vara-microfoon tegen “Tropenduit” dat wij verzet moeten kweeken. Maar zelfs als we het verzet moeten smoren of in andere banen moeten leiden, blijft het dan niet laf om weerlooze gevangenen te slaan?”
Het antwoord van de redactie van “Het Volk” luidde alsvolgt:
“Uiteraard is de bedoeling, dat de herriemakers niet anders dan met eenig geweld tot de orde konden worden gebracht. Er bestaat dus geen aanleiding het hierbij teruggaande op te nemen.”
Hieruit blijkt dus duidelijk, welke houding het zich noemende arbeidersblad aanneemt tegenover een zoo belangrijke kwestie als het dienstweigeringsvraagstuk, waar toch de geheele samenleving, wetens of onwetens, belang bij heeft.
De sociaal-democratische beweging steunt de pogingen van een afgevaardigde in de Tweede Kamer, die als bijbaantje dominee en regent van een gevangenis is, om de dienstweigeraars te nekkenn. De sociaal-democratische pers stelt zijn kolommen ter beschikking om allerlei onware beschuldigingen en onwaarheden te vermelden, maar weigert een polemiek te openen met de dienstweigeraars, die aan den lijve de behandeling, uitgevoerd onder toezicht van Ds. v.d. Heide, hebben ondervonden, benevens met personen, die aanwezig zijn geweest bij de uitingen van protest. De sociaal-democratische pers zwijgt en blijft zwijgen, ondanks berichten in “Ons Weekblad”, welk blad toch niet het streven van de dienstweigeraars voorstaat.
Wij hebben ons verplicht gevoeld in het belang van de dienstweigeraars en van de geheel anti-militaristische beweging bekendheid te geven aan de feiten, betrekking hebbende op het protest.
Wij zullen voortgaan het masker af te rukken van het zoogenaamd anti-militaristisch gedoe van de sociaal-democratische beweging, waardoor instituten worden opgericht als de Nat. Vredescentrale.
Ons parool blijft: overal waar zulks mogelijk blijft, de aandacht te vestigen op de dienstweigeraars, onder de leuze: de dienstweigeraars moeten vrij.
Dankend voor de verleende plaatsruimte. Namens het Comité van protest tegen Ds. v.d. Heide.
L.S.
Helaas wisten wij noch de locatie in Betondorp van de hierboven beschreven protesten te vinden (mogelijk in het Verenigingsgebouw?) noch Ons Weekblad te achterhalen.