Op Brinkstraat 123, waar tegenwoordig café Betondorp zit, zit in de jaren negentig het Praathuis. Het Praathuis komt voort uit een slijterij die eerder in het pand gezeten is. In 1984 besluiten de eigenaren daarvan de tent te gaan ombouwen tot in eerste instantie een koffiehuis: het Praathuis, genoemd naar de Fabeltjeskrant.
Het Praathuis, dat geëploiteerd wordt door de familie van der Meer, begint zich steeds meer tot een café te ontwikkelen, compleet met bar. De ruimte staat vol met artikelen op het gebied van elektronica die door Theo van der Meer gespaard zijn: schakelaars, schakelkasten en bordjes met hoogspanning er op. Het café wordt voor de helft door Betondorpers en voor de andere helft door mensen uit Diemen en Duivendrecht bezocht. Op de foto hieronder de trotse uitbaters aan de hand van een artikel in 1992 in het Parool.
Op vrijdag 8 januari 1993 kijkt een Betondorper zijn ogen uit, wanneer hij een door en door natte man op een fiets met een noodvaart langs ziet fietsen. De man ziet er uit of hij in het water is gevallen, en dat klopt ook wel, want het betreft hier één van de drie gedetineerden die zojuist uit de Bijlmerbajes is gevlucht. De man spoedt zich vanaf toren De Schans via de Wenckebachweg naar de Weespertrekvaart, springt daar ondanks winterse omstandigheden in en zwemt naar de overkant. In Betondorp steelt hij een fiets en vervolgt zijn weg met spoed, een verbijsterende Betondorper achter latend die de politie belt.
De politie komt tevergeefs, maar wel met zo’n snelheid dat ze een stevige botsing teweegbrengt en de achtervolging verder moet staken. Het verhaal vertelt verder niet of de man in een later stadium nog aangehouden werd. Hieronder een foto uit het Parool van de klassieke uitbraak.
De vergrijzing in Betondorp zet in de jaren negentig onverminderd door. Steeds meer bejaarden en steeds minder jonge mensen met kinderen wonen in het dorp. Dat betekent dat op de laatste basisschool van Betondorp, de Watergraafsmeerschool op het Huismanshof, in 1993 nog maar 60 kinderen heeft. In totaal wonen nog 90 kinderen in Betondorp.
Dat betekent dat ook deze school moet worden opgeheven, volgens wethouder van onderwijs van Oost Watergraafsmeer, K. van Elk. Het minimum aantal leerlingen dat een basisschool in Amsterdam volgens de normering moet hebben, is 189. De school moet dus sluiten. Ouders spreken in de landelijke media hun verontwaardiging uit en verkondigen te zullen verhuizen. De vergrijzing van Betondorp zal daarmee niet minder worden.
In september 1995 ontstaat een rel in Betondorp naar aanleiding van een interview in Trouw met supermarktondernemer Ruud Duiker, die de A-markt in het dorp exploiteert. Duiker klaagt namelijk over de enorme hoeveelheid diefstallen die in zijn winkel worden begaan. Volgens hem kost dit hem ongeveer 700 gulden per week, zo’n 35.000 gulden per jaar. “Je bent meer politieagent dan ondernemer,” stelt de A-markt exploitant. Volgens hem wordt driekwart van het gestolen bedrag bovendien door bejaarden uit de buurt gestolen.
De ondernemer stelt dat toen hij drie jaar geleden begon, diefstallen vooral gepleegd werden door jongeren, junks en alcoholisten. Inmiddels is dat totaal veranderd volgens de ondernemer, en zijn het vooral AOW-ers die met hun inkomen niet rond kunnen komen, die bij hem in de winkel proletarisch komen winkelen. Duiker noemt vele voorbeelden van betrapte bejaarden, die na de toegang van de winkel ontzegd te hebben gekregen, de volgende dag gewoon weer terugkomen om hun roofzuchtige praktijken voort te zetten.
Het interview in het landelijk dagblad wordt de ondernemer in het dorp niet in dank afgenomen. “Die man moeten ze in het kruis schoppen,” aldus de reactie van een Betondorper in een volgende uitgave van het dagblad. “Je gaat achter de rug om toch niet je klanten beschuldigen? Terwijl hij het juist van de oude mensen moet hebben. Nu krijgt hij helemaal geen klanten meer.” Diverse bejaarden worden door de kwaliteitskrant geïnterviewd. Allen ontkennen ten stelligste dat Betondorpse bejaarden stelen. “Dat doen bejaarden niet, dat doen alleen buitenlanders,” is de tendens. “Bejaarden stelen niet. Ze hebben vroeger armoede gekend en gevochten om het beter te krijgen. Het lijkt me allemaal overdreven.
De eigenaar van de A-markt weigert verder commentaar te geven en gaat over tot de orde van de dag: het bewaken van zijn spulletjes.
Op zaterdag 24 november 1991 wordt de 53-jarige Betondorper A. van Veen onder toeziend oog van tientallen passagiers in lijn 9 door twee personen doodgestoken. Ook zijn 52-jarige echtgenote wordt geslagen en in haar rug gestoken. Volgens het GVB is tegen dit zinloze geweld niets te beginnen. Verdachten zijn twee negroïde personen, aldus de politie, tussen 25 en 30 jaar oud, de een brildragend en de ander met een pet, die met veel kabaal de tram ingestapt zouden zijn, waarop de trambestuurder de passagiers waarschuwde voor zakkenrollers. Toen Van Veen de waarschuwing tegen zijn vrouw herhaalde, zouden – aldus het verslag in de Telegraaf – de daders op hem afgekomen zijn om verhaal te halen. Hierbij onstond een worsteling waarbij Van Veen dodelijk in zijn borst getroffen werd. De beide daders verlaten daarop de tram. Alhoewel de politie een intensieve speurtocht opzet, worden ze niet gevonden.
Het is een sombere tijd in Amsterdam. De multiculturele samenleving heeft vooralsnog niet het resultaat opgeleverd dat er van verwacht werd, en het is de tijd van de opkomst van politieke partijen als de Centrumpartij en de Centrumdemocraten. Het Parool gaat poolshoogte nemen in Betondorp en de stemming is daar bepaald bedrukt. De sentimenten zijn duidelijk anti-buitenlander in de diverse klachten die de krant in de buurt ophaalt. Met name een oud-CPN-er lucht zijn hart bij de verslaggever.
Voor een bewoner, die al zeventien jaar in het rooie dorp woont, is Betondorp allang Betondorp niet meer. “De Centrumdemocraten zijn hier sinds de laatste verkiezingen de tweede partij. Vindt u ’t gek? Steeds meer buitenlanders, steeds meer criminaliteit. Die gozers in de tram waren volgens de politie ook negroïde types. Ik weet zeker dat de Centrumdemocraten straks nummer één is, net als in Antwerpen.
Zijn vrouw valt hem bij. “Je ziet hier nooit een agent. Nooit. Het loopt helemaal uit de klauwen. Iedereen loopt tegenwoordig maar met een mes op zak. Ik durf op zaterdagmiddag de tram niet meer in. De overbuurvrouw ook niet. Sinds ze op lijn 9 twee keer is beroofd, gaat ze elke dag met de taxi naar het verpleeghuis.”
Haar man vertrekt liever vandaag dan morgen uit Amsterdam. “Ik ben hier geboren en getogen, maar als ik naar Monnickendam kon verhuizen, deed ik het. Direct. Alles verpaupert toch? Ik heb m’n leven lang CPN gestemd, maar straks kies ik uit protest voor Janmaat. Zodat de hoge heren misschien eens wakker worden en zich iets gaan aantrekken van de werkelijke problemen. Want er is hier zo langzamerhand wel een oorlog aan de gang.”
Volgens welzijnswerker Jan van de Vegt van het wijkcentrum valt het juist reuze mee in Betondorp. Er bestaat wel degelijk gajes in de buurt, maar dat zijn juist de mensen die met een grote smoel altijd naar buitenlanders wijzen.
Inmiddels weet de politie maandag 2 december in de Amsterdamse binnenstad een 37-jarige man te arresteren die verdacht wordt betrokken te zijn geweest bij de steekpartij. Er is een beloning van fl. 25.000 uitgeloofd voor tips die naar de dader leiden, en achttien getuigen hebben zich gemeld. De aangehouden man ontkent echter iedere betrokkenheid en wordt uiteindelijk door de politie vrijgelaten. Volgens een ingezonden brief in Het Parool zou Van Veen overigens een hartaanval gehad hebben en was er dus in het geheel geen sprake van moord.
En zo eindigt het verhaal van de trammoord. Wel stelt minister Maij-Weggen in de eerste helft van 1992 een bedrag van 150 miljoen gulden ter beschikking voor projecten tegen agressie in het openbaar vervoer. De veiligheid van het personeel en de passagiers van het openbaar vervoer is al geruime tijd onderwerp van discussie en het geweld, ook tegen het controlerend personeel, loopt de spuigaten uit.
Aanvankelijk was er geen kerk in de nieuwbouwwijk Betondorp. De Rooms Katholieken komen vanaf 1936 in de voormalige Roosenburghschool aan het Zuivelplein bijeen, in de Kerk van de Heilige van Nazareth, een initiatief van de Sint Petrus Banden parochie te Diemen.
Op 22 mei 1951 werd de eerste paal geheid en op 7 oktober van dat jaar werd de eerste steen gelegd door deken Boekhorst, met assistentie van de pastoors van Diemen en Duivendrecht.
Het jaar daarop werd de kerk op 15 juli in gebruik genomen en op 28 augustus 1952 is de kerk door de mgr J.P, Huibers, toenmalig bisschop van Haarlem, geconsacreerd.
De kerk is gebouwd in de stijl van de Delftse School, en ontworpen door H.A. van Oerle en J.J. Schrama.
Het witte kerkje
Oorspronkelijk was de kerk geheel wit (vandaar de bijnaam “het witte kerkje”), maar in 1962 werd het witsel verwijderd, waardoor de rode baksteen zichtbaar werd. In oktober 1965 werd er een nieuwe vleugel in gebruik genomen. Dit gemeenschapshuis heet D’Uytvlught, naar een buitenplaats die er vroeger vlakbij lag. Het reliëf boven de ingang is van de beeldhouwer C. Stouthamer.
De pastorie, aan de noordkant, fungeerde aanvankelijk als klooster voor zeven paters en broeders. In 2003 is deze kerk als parochiekerk gesloten en zijn de parochianen toegevoegd aan de Hofkerk (Martelaren van Gorkum, Linnaeushof). Sindsdien heeft een Kroatische kerk (Kroatisch Katholieke Missie) het pand enige tijd gebruikt.
Parochie van de Blessed Trinity.
De geschiedenis van de parochie van de Blessed Trinity gaat terug tot 19 november 1958. Pater H.W.A. Hendriks richtte samen met een paar leraren van het Sint Ignastius College en het Fons Vitae de Stichting Katholiek Orientatiecentrum Voor Vreemdelingen op. Al spoedig werden er eucharisatievieringen in de Engelse taal verzorgd op het Begijhof. Aanvankelijk was de populatie gelijkmatig verdeeld over verschillende nationaliteiten, totdat er een grote groep Ieren kwam. Ierse meisjes konden namelijk in hotels gaan werken. De volgende grote groep die bij de gemeenschap kwam waren meisjes uit de Filipijnen die in de verpleging of de textielindustrie kwamen te werken. Tot slot kwam er een grote groep Afrikanen, met name Nigerianen en Ghanezen. De parochie was uitgegroeid tot ongeveer 400 bezoekers per zondag en vooral op het Begijnhof leidde dat op dagen dat er veel toeristen waren tot veel verkeersdrukte op de Rozengracht. Sinds 1996 is de Parochie van de Blessed Trinity gehuisvest in de Heilige Familiekerk. Door de coronacrisis is het aantal gelovigen die op zondag naar de vieringen komen, natuurlijk flink teruggelopen. Nu de maatregelen (oktober 2021) wat worden versoepeld komen er weer zo’n 200 gelovigen naar de H. Mis op zondag.
In 2014 kreeg het gebouw van de Heilige Familiekerk het de status van gemeentelijk monument.
PARISH OF THE BLESSED TRINITY
De kerk aan de Zaaiersweg was vroeger een parochiekerk met de naam “Kerk van de Heilige Familie”. Momenteel is het een Engelstalige migrantenparochie onder de naam “Parish of the Blessed Trinity” (Parochie van de Heilige Drie-eenheid). Een beknopte geschiedenis van deze katholieke gemeenschap is hierboven beschreven.
Op de foto ziet u het interieur van de kerk.
Centraal in de kerk is het altaar, waar de H. Mis wordt opgedragen. Wij zijn een Rooms Katholieke parochie en als zodanig onderdeel van het Bisdom Haarlem-Amsterdam. Bisschop Johannes Hendriks is onze bisschop.
Voor de katholieke Kerk is de Heilige Mis, of de Eucharistie zoals dit ook wordt genoemd, “de bron en het hoogtepunt van het kerkelijk leven.” Zo omschrijft de Kerk zelf de betekenis van de Eucharistie. In onze Blessed Trinity parochie is dit op een bijzondere manier waar. Wij zijn een parochie zonder territorium. Alle “normale” parochies (d.w.z. geen immigrantenparochies of ander parochies met een bijzondere doelgroep) hebben een bepaald gebied en de katholieken die wonen in dat gebied, behoren dan tot deze parochie. Bij ons kan iedere gelovige, waar hij ook woont, lid worden van de parochie. Daar de parochie speciaal is opgericht voor Engels sprekende migranten, zijn het vooral deze mensen die zich als parochiaan laten inschrijven. De meeste parochianen komen eens in de week, op zondagmorgen, samen voor het vieren van de Eucharistie. Deze Eucharistieviering is in het Engels en volgt verder de algemene richtlijnen voor de H. Mis zoals deze gelden voor alle Eucharistievieringen in de Katholieke Kerk.
De H. Mis is “de bron van het kerkelijk leven”, dat wil zeggen dat de gelovigen in de H. Mis de kracht en inspiratie opdoen voor hun christelijk leven, voor het leven als navolgers van Christus. In de H. Mis worden de gelovigen geestelijk gevoed met Gods Woord dat wordt gelezen en verklaard, en door het Sacrament van het Lichaam en Bloed van Christus. De Katholieke Kerk gelooft dat Jezus Zich werkelijk geeft in het Sacrament van de Eucharistie en dat de viering van de H. Mis het Offer van Christus op Calvarië tegenwoordig stelt.
De H. Mis ik ook “het hoogtepunt van het kerkelijk leven” omdat het op Sacramentele wijze viert wat de uiteindelijke bestemming is van de Kerk en van het leven van iedere gelovige: het Hemels gastmaal dat Jezus heeft beloofd aan Zijn volgelingen. De H. Mis is ook de hoogste lof die we aan God kunnen geven omdat het Offer van Christus Zelf wordt tegenwoordig gesteld, het Offer dat de wereld met God verzoend.
Naast de viering van de Eucharistie zijn er natuurlijk tal van andere activiteiten: van geloofsonderricht tot het onderhoud van het kerkgebouw, van koorzang tot voorbereiding van de liturgie. En er zijn ook pastorale taken, die in de charitas en het bezoek aan zieke parochianen worden verwezenlijkt. De “focus” van de Blessed Trinity parochie ligt echter niet zozeer op de georganiseerde taken “naar buiten toe” – die natuurlijk wel wezenlijk behoren tot de taken van een katholieke parochie – juist omdat we geen territorium hebben en het moeilijk is om dingen te organiseren buiten de zondag om. De parochianen hebben wel de zending om in hun dagelijks leven in praktijk te brengen wat hen op de zondag door het Woord van God wordt gezegd. De wekelijkse viering van de Eucharistie dient “het desem te zijn voor het brood van alledag.”
Voor meer informatie over onze parochie verwijs ik u graag naar onze website waar u veel kunt lezen over ons geloof en onze activiteiten: blessedtrinity.nl
Ik hoop dat de kennismaking met onze parochie voor allen duidelijkheid mag geven over wat we geloven en doen en dat het wellicht ook inspiratie mag schenken. Fr. Peter Klos, pastoor
