Categorie: Geschiedenis

Het oudst bekende plan om de Watergraafsmeer droog te leggen dateert al uit 1559. Toch duurde het nog tot 1622 tot een en ander serieus werd, met een gedegen plan van advocaat Cornelis Davelaar om het meer te dempen. Dit plan leidde er toe dat de Amsterdamse Vroedschap in 1624 aan de Staten van Holland en West-Friesland verzocht zelf het meer droog te mogen leggen. Zie hieronder een afbeelding van het meer, vlak voor drooglegging.

Drooglegging gebeurde vrij snel. In 1631 was het Watergraafsmeer inmiddels droog en in kavels verdeeld. Zie hiervoor de kaart hieronder.

Het nieuwe stratenpatroon is goed zichtbaar. Rond de polder staan molens om deze droog te houden: vier bij het Nieuwe Diep en drie bij de Amstel. De polder wordt doorsneden door het verlengde van de Oetewalerweg, die speciaal voor de polder verbreed wordt. Er worden drie bruggen over de Ringvaart aangelegd: eentje bij Diemerbrug, eentje bij Oetewaal en eentje bij de Amstel. De toekomstige hoofdingelanden zijn zelf verantwoordelijk voor het onderhouden van de dijk. Daartoe worden een dijkgraaf en heemraden aangewezen, die keuren en ordinantiën mogen uitvaardigen.

De aangelegde percelen worden per veiling verkocht aan belangstellenden, waarbij de eigenaren van de oude landen die tot aanleg van de Ringdijk vergraven zijn – zeg maar de om de meer liggende landen – de eerste rechten tot aankoop hebben. Uitvergroot hieronder is het hoekje te zien waar uiteindelijk Betondorp aangelegd zal worden. Maar dat duurt nog een kleine 300 jaar. De eerste 30 jaar hoeven ontginners allerlei belastingen niet te betalen.

Waar nu Betondorp ligt, was ooit het Diemermeer. Op bijgaand plaatje zie je de Diemermeer voordat deze in de eerste helft van de zeventiende eeuw werd drooggemalen. Lokatie Betondorp is zo ongeveer onderin het plaatje te vinden. In de buurt zijn Diemen, Duivendrecht (niet op het plaatje) en Oetewaal (hier Houtewaal genoemd). Verderop (helemaal links op het plaatje) zie je Amsterdam.

De Diemermeer was oorspronkelijk gevolg van een doorbraak rond 1200 van de Sint Anthonisdijk (de tegenwoordige Zeedijk-Zeeburgerdijk-Diemerzeedijk) en was, zoals op de kaart te zien is, een verbinding van de Amstel met de zee, die in de loop van de tijd steeds verder uitspoelde en zich tot een meer uitbreidde. Deze Amsteltak kon later na herstel van de dijk via de Ypeslotersluis in zee afwateren. We weten niet hoe dit gebied er voor de doorbraak uitgezien heeft, maar voor zover bekend zijn bij de drooglegging van de Diemermeer geen sporen van eerdere bewoning gevonden. Het zal waarschijnlijk een veenachtig moerasgebied geweest zijn, na de aanleg van de zeedijk vanaf de tiende eeuw mogelijk deels ontgonnen.

De visserij op het meer, dat ook wel het Watergraafsmeer werd genoemd, werd verpacht. Bij Ypesloot was lange tijd een veer te vinden dat naar IJdoornikerdam (het tegenwoordige Durgerdam) voer, en dat ook verpacht werd aan diverse partijen. Ook was er een veer over het Diemermeer zelf.

De Diemermeer was een belangrijke strategische plek, omdat via de Ypeslotersluis gekomen schepen Amsterdam konden aanvallen en de aanvoer van goederen vanuit het zuiden ernstig konden verhinderen. Zo probeerde de Karel van Egmond, hertog van Gelre, in 1508 Amsterdam via het Diemermeer te veroveren. Ook in de Spaanse tijd is er veel op de Diemermeer gestreden. Gedachten om het meer droog te leggen ontstonden echter al in de zestiende eeuw.